مشکلات و عوارض همودیالیز (دیالیز با دستگاه) می توانند در حین و بعد از فرآیند دیالیز ایجاد شوند. بسیاری از مشکلات مربوط به روند همودیالیز می شود که که از طریق آن خون از بدن بیمار خارج شده و پس از حذف مواد زائد و مایعات اضافی از خون، خونی که با کمک دستگاه همودیالیز فیلتر و پاکسازی شده به بدن بیمار باز میگردد.
سایر عوارض همودیالیز ناشی از عدم تعادل مایعات و الکترولیت ها در بدن و تاثیری که بر فشار خون و عملکرد قلب می گذارد، می باشد.
از شایع ترین عوارض همودیالیز می توان به کاهش فشار خون، سپسیس، گرفتگی عضلانی، خستگی مفرط، تهوع، سر درد و درد قفسه سینه اشاره کرد.
پیشگیری از عوارض همودیالیز نیازمند مدیریت دقیق نفرولوژیست (فوق تخصص کلیه)، پرستار دیالیز و شما به عنوان بیمار است. دانستن علل و علائم می تواند تضمین کند که در صورت بروز عارضه، درمان به سرعت انجام شده و عمر، سلامت و بهزیستی شما را از خطر نجات دهد.
این مقاله برخی از عوارض همودیالیز و نحوه تشخیص آنها را مورد بحث قرار می دهد:
چرا به دیالیز نیاز دارید؟
اگر کلیه های شما به درستی کار نکنند، به عنوان مثال، به دلیل ابتلا به بیماری مزمن کلیوی (نارسایی کلیه) ممکن است کلیه ها نتوانند خون را به درستی تمیز و پاکسازی کنند، در این صورت، مواد زائد و مایعات اضافی خون می توانند تا سطوح خطرناکی در بدن شما افزایش یابند. در صورت عدم رسیدگی و درمان، ممکن است تعدادی از علائم ناخوشایند ایجاد گشته و در نهایت به وضعیتی کشنده تبدیل شود.
دیالیز، قبل از بروز این اتفاق، مواد و مایعات ناخواسته و اضافی موجود در خون را فیلتر می کند.
چه مدت به دیالیز نیاز خواهید داشت؟
این مورد کاملا به شما و وضعیتتان بستگی دارد. در برخی موارد، نارسایی کلیه ممکن است یک مشکل موقتی بوده و دیالیز را می توان با بهبودی کلیه های شما متوقف ساخت. اما در بیشتر موارد، فردی که نارسایی کلیه دارد نیاز به پیوند کلیه پیدا خواهد نمود.
همیشه بلافاصله انجام پیوند کلیه امکان پذیر نیست، بنابراین ممکن است تا زمانی که اهدا کننده کلیه مناسب در دسترس قرار گیرد، دیالیز مورد نیاز باشد.
همچنین اگر پیوند کلیه برای شما مناسب نباشد، به عنوان مثال، به دلیل اینکه به اندازه کافی خوب نیستید که یک عمل بزرگ انجام دهید، ممکن است تا پایان عمر نیاز به دیالیز داشته باشید.
همودیالیز چیست؟
۲ نوع اصلی دیالیز وجود دارد: همودیالیز و دیالیز صفاقی. همودیالیز یا همان دیالیز با دستگاه، رایج ترین نوع دیالیز بوده و اکثر مردم از آن مطلع هستند.
در طی این روش، یک لوله به یک سوزن در بازوی شما متصل می شود. خون در امتداد لوله و به یک دستگاه خارجی (دستگاه همودیالیز) که آن را فیلتر می کند، عبور می کند، قبل از اینکه در امتداد لوله دیگری بعد از پاکسازی و حذف مواد زائد توسط دستگاه همودیالیز، به بازو برگردد.
مزیت همودیالیز این است که شما ۴ روز در هفته را بدون نیاز به انجام دیالیز در اختیار خواهید داشت. این روش در یک مرکز دیالیز انجام شده و معمولاً شامل استفاده از دستگاه همودیالیز به میزان ۳ بار در هفته (۳ جلسه دیالیز) است که هر جلسه معمولاً حدود ۴ ساعت به طول می انجامد. شما باید زندگی خود را بر اساس این جلسات برنامه ریزی کنید.
یکی از معایب همودیالیز این است که رژیم غذایی و مقدار مایعات مصرفی شما باید محدود باشد. بسیاری از افرادی که تحت همودیالیز در مراکز دیالیز قرار می گیرند، مجبورند از برخی غذاها اجتناب نموده و معمولاً به آنها توصیه می شود که بیش از دو فنجان مایعات در روز ننوشند.
دیالیز، در خانه نیز قابل انجام است. چند نمونه از برنامه همودیالیز خانگی عبارتند از:
- ۴ بار در هفته به مدت ۴ ساعت
- ۵ بار در هفته به مدت ۳ ساعت
- ۶ روز در هفته به مدت ۸ ساعت شبانه روز
رایج ترین عوارض همودیالیز
همودیالیز می تواند باعث افت فشار خون، خارش پوست و گرفتگی عضلات شود. دیالیز صفاقی می تواند شما را در معرض خطر ابتلا به پریتونیت یا التهاب صفاق، عفونت غشای نازکی (پریتونئوم) که اطراف شکم شما را احاطه کرده است، قرار دهد.
هر دو نوع دیالیز می توانند باعث ایجاد احساس خستگی در شما شوند.
برخی از رایج ترین عوارض همودیالیز عبارتند از:
۱- کاهش فشار خون (فشار خون پایین)
افت فشار خون (هیپوتانسیون) یکی از رایج ترین عوارض همودیالیز است.
کاهش فشار خون می تواند ناشی از کاهش سطح مایعات در طول دیالیز باشد. فشار خون پایین می تواند باعث حالت تهوع و سرگیجه گردد.
افت فشار خون می تواند باعث بروز برخی علائم شود، مانند:
- درد و ناراحتی شکمی
- حالت تهوع
- استفراغ
- گرفتگی عضلات
- بی قراری
- اضطراب
- سرگیجه یا غش
- سردی بدن
- تاری دید
افت شدید فشار خون، خطر لخته شدن خون را نیز افزایش می دهد. در صورت عدم درمان، تشکیل لخته ممکن است نیاز به جراحی اضافی برای ترمیم ناحیه دسترسی داشته باشد و در برخی موارد منجر به سکته مغزی، تشنج و آسیب قلبی گردد.
بهترین راه برای به حداقل رساندن این علائم ناشی از افت فشار خون، این است که به محدودیت های توصیه شده مصرف روزانه مایعات خود عمل کنید. با محدود کردن مصرف مایعات، میزان استخراج شده در حین دیالیز کاهش یافته و هرگونه افت فشار خون به حداقل می رسد.
اگر علائم شما ادامه پیدا کرد، باید با تیم مراقبت دیالیز خود مشورت کنید زیرا ممکن است نیاز به تنظیم مقدار مایع مصرفی در طول دیالیز داشته باشید.
۲- سپسیس یا گندخونی (مسمومیت خون)
افرادی که تحت همودیالیز قرار می گیرند در معرض افزایش خطر ابتلا به سپسیس (نوعی عفونت خون حاد) قرار دارند.
این همان جایی است که باکتری ها وارد بدن شده و از طریق خون در تمام بدن پخش می شوند و به طور بالقوه منجر به نارسایی اندام های متعدد می گردند.
علائم هشدار دهنده سپسیس شامل سرگیجه و دمای بالای بدن است. اگر درجه حرارت بالایی دارید، فوراً برای مشاوره با واحد دیالیز خود تماس بگیرید.
اگر دچار سپسیس شوید، باید در بیمارستان بستری شده و با تزریق آنتی بیوتیک درمان شوید.
۳- کرامپ یا گرفتگی عضلانی
یکی دیگر از عوارض همودیالیز، کرامپ عضلانی یا گرفتگی عضلات است. در طول همودیالیز، برخی از افراد گرفتگی عضلانی را تجربه می کنند که معمولاً در ناحیه پایین ساق پا اتفاق می افتد.
تصور می شود که این امر به دلیل واکنش عضلات به از دست دادن مایعاتی است که در طول همودیالیز اتفاق می افتد.
اگر گرفتگی عضلانی دارید که دردناک است، با نفرولوژیست یا پرستار دیالیز خود مشورت نمایید. ممکن است دارویی برای کمک به مقابله با علائم در دسترس باشد.
۴- خارش پوست
بسیاری از افرادی که همودیالیز می شوند، خارش پوست را تجربه می کنند که ناشی از تجمع مواد معدنی در بدن است که در بین جلسات دیالیز اتفاق می افتد.
اگر پوست شما دچار خارش شد به تیم مراقبتی خود اطلاع دهید. آنها ممکن است کرم هایی را برای تسکین و مرطوب کردن پوست به شما توصیه کنند.
۵- خستگی مفرط
خستگی مفرط، وضعیتی که شما همواره احساس خستگی و فرسودگی (چه جسمی و چه روحی) می کنید، یک عارضه جانبی رایج در افرادی است که از هر دو نوع دیالیز (همودیالیز و دیالیز صفاقی) به مدت طولانی استفاده می کنند.
تصور می شود که خستگی مفرط، ناشی از ترکیبی از موارد زیر است:
- از دست دادن عملکرد طبیعی کلیه
- اثرات دیالیز بر بدن
- محدودیت های غذایی مرتبط با دیالیز
- استرس و اضطراب کلی که بسیاری از افراد مبتلا به نارسایی کلیه تجربه می کنند
ممکن است بخواهید در این خصوص با متخصص تغذیه خود صحبت کنید تا ببینید آیا می تواند رژیم غذایی شما را به جهت افزایش سطح انرژی تنظیم نماید؟
ورزش منظم نیز ممکن است به بهبود این وضغیت کمک کند. اگر خسته هستید و تحت دیالیز قرار دارید، شروع یک برنامه ورزش منظم می تواند دشوار باشد. اما اگر پشتکار داشته باشید، احتمالاً متوجه خواهید شد که ورزش کردن با گذشت زمان آسان‌تر خواهد شد.
ورزش های هوازی با شدت کم تا متوسط، مانند دوچرخه سواری، دویدن، پیاده روی یا شنا برای شما بهترین هستند.
یک پزشک عمومی یا پرستار دیالیز می تواند به شما در مورد مناسب ترین نوع ورزش برای شما توصیه هایی انجام دهد.
سایر عوارض جانبی همودیالیز
سایر عوارض همودیالیز می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مشکلات و ناتوانی در به خواب رفتن (بی خوابی) یا در خواب ماندن
- درد استخوان و مفاصل
- از دست دادن میل جنسی (یا کاهش میل جنسی) و اختلال نعوظ
- خشکی دهان
- اضطراب
شواهدی وجود دارد که نشان می دهد انجام همودیالیز منظم در خانه می تواند به کاهش برخی از این عوارض همودیالیز کمک کند.
نویسنده
ارسال نظر