عوارض متعددی می‌توانند باعث درد کیسه صفرا شوند، مثلاً سنگ کیسه صفرا، التهاب کیسه صفرا و سرطان کیسه صفرا. تشخیص به‌موقع علت و عارضهٔ اصلی که باعث درد در این عضو شده برای درمان و پیشگیری از پیامدهای دیگر اهمیت دارد.
درد کیسه صفرا در قسمت یک‌چهارم بالا و راست شکم احساس می‌شود. کیسه صفرا عضوی گلابی‌شکل است که در ربع بالا و راست شکم و زیر کبد قرار گرفته است. این عضو به ذخیره، تغلیظ و ترشح صفرا طی گوارش کمک می‌کند. درد در این ناحیه گاهی می‌تواند به وسط شکم یا پایین سینه نیز منتشر شود که در این صورت ممکن است با درد مربوط به حمله قلبی اشتباه گرفته شود.
درد کیسه صفرا چطور احساس می‌شود؟
درد کیسه صفرا به‌صورت دردی شدید و چنگ زننده در قسمت بالا و سمت راست شکم احساس می‌شود. تهوع و استفراغ نیز اغلب می‌تواند با این درد همراه باشد. گاهی این درد ممکن است در وسط شکم یا حتی پایین قفسه سینه و شبیه درد ناشی از یک حمله قلبی احساس شود. بیشتر افرادی که درد کیسه صفرا دارند بعد از خوردن یک غذای سنگین یا وقتی شب دراز می‌کشند این درد را شدیدتر تجربه می‌کنند.
بعضی از افراد ممکن است دردی را احساس کنند که در اصل در یک قسمت از بدن است؛ اما در قسمت‌های مختلفی احساس می‌شود. چنین دردی که مربوط به کیسه صفراست گاهی می‌تواند در زیر شانه یا بین دو کتف تجربه شود.
علت‌های بالقوه
انواع عوارض مربوط به کیسه صفرا می‌توانند باعث درد در محیط شکم شوند.
سنگ کیسه صفرا
سنگ‌های کیسه صفرا تجمعاتی سخت و ریگ مانند هستند که از کلسترول و بیلی‌روبین ساخته شده‌اند. این سنگ‌ها در اثر عدم تعادل مواد در صفرا یا وقتی که کیسه صفرا محتویات خود را به طور کامل یا به‌دفعات لازم تخلیه نمی‌کند، به وجود می‌آیند.
اگر سنگ کیسه صفرا داشته باشید، احتمال دارد دچار دردهای ناگهانی شوید، خصوصاً اگر این سنگ‌ها مجرای صفرا را مسدود کرده باشند. بعضی از پزشکان به این درد، حمله کیسه صفرا می‌گویند.
در برخی موارد اگر سنگ به قسمت ابتدایی روده باریک برسد ممکن است درد کمتر شود. اما برای رفع کامل این درد، درمان لازم است.
کله‌سیستیت یا التهاب ناگهانی کیسه صفرا
کله‌سیستیت عارضه‌ای است که باعث التهاب در کیسه صفرا می‌شود. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که سنگ مجرای کیسه صفرا را مسدود می‌کند. این مجرا کمک می‌کند صفرا به داخل و خارج کیسه صفرا راه پیدا کند. کله سیستیک می‌تواند به دلیل سرطان کیسه صفرا و یا همچنین به‌خاطر عوارضی مانند دیابت، نیز رخ دهد. درد ناشی از کله سیستیک حداقل ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و اغلب باعث تهوع و استفراغ می‌شود.
دیسکینزی صفراوی
دیسکینزی صفراوی یک اختلال حرکتی است که زمانی اتفاق می‌افتد که کیسه صفرا قادر به انقباض یا رهاکردن صفرا به طور مؤثر نیست. این عارضه در اثر مشکلاتی در حرکات مربوط به مجرای صفرا و اسفنکتر اودی رخ می‌دهد. اسفنکتر اودی یک عضلهٔ نرم و گِرد است که جریان صفرا و مایعات لوزالمعده به سمت روده باریک را کنترل می‌کند.
داشتن این عارضه می‌تواند باعث تجمع صفرا در کیسه صفرا شود؛ اما باعث تشکیل سنگ نخواهد شد. اگر کیسه صفرای شما نتواند به‌درستی تخلیه شود یا صفرا آزاد کند، ممکن است منجر به درد در کیسه صفرا همراه با علائم دیگری مانند تهوع و استفراغ شود.
سنگ مجرای صفراوی
سنگ مجرای صفراوی عارضه‌ای است که زمانی ایجاد می‌شود که یک سنگ در مجرای صفرا وجود دارد. وقتی این اتفاق می‌افتد، جریان صفرا ممکن است مسدود شود و درد در قسمت راست شکم ایجاد کند. همچنین این احتمال وجود دارد که التهاب و تورم و یرقان در این عارضه تجربه شود.
کلانژیت
کلانژیت نوعی اختلال مربوط به مجراهای صفرا می‌باشد. این گروه عوارض ممکن است شامل کلانژیت (یک عفونت باکتریایی در مجرای صفرا) یا کلانژیت اسکلروزان (یک اختلال خودایمنی که به مجرای صفرا حمله می‌کند) شود. موارد جدی کلانژیت می‌توانند باعث باریک شدن یا انسداد مجرای صفرا شوند که در نهایت موجب تجمع صفرا در کبد و درد شدید کیسه صفرا خواهد شد.
پولیپ کیسه صفرا
پولیپ کیسه صفرا به رشد غیرطبیعی بافت در داخل پوشش کیسه صفرا گفته می‌شود. این پولیپ‌ها عمدتاً بی‌ضرر هستند، اما می‌توانند نشانه دیگری از مشکلات کیسه صفرا باشند. آنها می‌توانند عوارضی مانند التهاب ایجاد کنند. حدود ۵ درصد از پولیپ‌های کیسه صفرا می‌توانند باعث سرطان شوند.
سرطان کیسه صفرا
سرطان کیسه صفرا نادر است؛ اما به‌هرحال نوعی سرطان است که در اثر رشد غیرقابل‌کنترل سلول‌ها در کیسه صفرا رخ می‌دهد. کسانی که دچار این بیماری می‌شوند علاوه بر درد ممکن است علائمی مانند تهوع و استفراغ، برآمدگی شکم و یرقان نیز داشته باشند.
چه زمانی مراجعه به پزشک لازم است؟
اگر هر یک از این علائم زیر را علاوه بر درد کیسه صفرا دارید باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید:
. شکم‌دردی که چند ساعت طول کشیده
. تب بالا با لرز
. تهوع و استفراغ شدید
. یرقان
این علائم ممکن است نشانهٔ یک عفونت یا التهاب جدی در کیسه صفرا و مجراهای آن باشند که در صورت عدم درمان این انسداد می‌تواند خطرناک باشد.
تشخیص
برای تشخیص اینکه علت درد کیسه صفرایتان چیست پزشک سؤال‌هایی در مورد علائمی که دارید، عادت غذایی و سوابق پزشکی‌تان می‌پرسد. سپس معاینهٔ فیزیکی انجام می‌دهد. برای تأیید علتی که پزشک حدس می‌زند، تست‌های زیر انجام می‌شوند:
. آزمایش خون مانند CBC، تست عملکرد کبد و تست سطح بیلی‌روبین که به شناسایی علائم عفونت یا التهاب کیسه صفرا، مجرای صفرا و یا کبد کمک می‌کنند.
. سونوگرافی می‌تواند تصویرهایی از اندام‌های داخلی ارائه دهد. سونوگرافی می‌تواند وجود سنگ صفرا یا هر انسدادی در مجرای صفرا را نشان دهد.
. سی‌تی‌اسکن می‌تواند تصاویری از کیسه صفرا و مجرای صفرا و هر گونه اختلالی در این قسمت‌ها را نشان دهد.
. ام‌آرآی نیز تصاویری از اندام‌های داخلی ارائه می‌دهد و می‌تواند انسدادها یا سنگ‌ها را نیز شناسایی کند.
. کوله‌سیستوگرافی (HIDA scan) که با استفاده از رادیواکتیو تصاویری از مجراهای صفرا ارائه می‌دهد. نتایج این تست می‌توانند وجود انسدادها یا انقباضات غیرعادی کیسه صفرا را مشخص کنند.
. ERCP با استفاده از پرتوهای ایکس همراه با اندوسکوپ می‌تواند به پزشک امکان خارج‌کردن سنگ‌ها را بدهد.
درمان
خوشبختانه درمان می‌تواند درد کیسه صفرا را برطرف کند. اما برنامه درمانی شما بستگی به علت اصلی این درد دارد. در بیشتر موارد پزشک مصرف دارو یا جراحی را توصیه می‌کند.
داروها
پزشک ممکن است داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند دیکلوفناک، فلوربی پروفن یا تنوکسیکام را برای تسکین درد کیسه صفرا توصیه کند. همچنین گاهی کدئین یا مورفین برای دردهای شدید تجویز می‌شود.
آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آمپی‌سیلین، سیپروفلوکساسین یا وانکومایسین می‌توانند برای افرادی که عفونتی در کیسه صفرا یا مجرای صفرا دارند مفید باشند. داروهایی مانند اورسودیول می‌توانند به حل‌شدن سنگ‌های کلسترولی کمک کنند.
جراحی
در موارد شدید پزشک توصیه می‌کند با عمل جراحی کیسه صفرا خارج شود. این عمل یکی از معمول‌ترین عمل‌های جراحی در بسیاری از کشورهاست.
جراحی کیسه صفرا دو نوع است:
. جراحی باز کیسه صفرا
. جراحی لاپاراسکوپیک کیسه صفرا
نویسنده
زهرا ق
ارسال نظر