سندروم ادواردز: راهنمای جامع برای شناخت، تشخیص و مدیریت اختلال ژنتیکی

مقدمه

سندروم ادواردز، که به نام اختلال تریبوزومی ۱۸ نیز شناخته می‌شود، یکی از اختلالات ژنتیکی نادر است که در آن یک نسخه اضافی از کروموزوم ۱۸ وجود دارد. این اختلال باعث نقص‌های جدی در توسعه جنینی و مشکلات سلامتی متعدد در نوزادان می‌شود. سندروم ادواردز از نظر شدت و پیش‌آگهی از جمله اختلالات ژنتیکی سنگین محسوب می‌شود و اغلب منجر به مرگ زودرس نوزادان می‌گردد. با پیشرفت‌های پزشکی و تشخیصی، شناسایی و مدیریت این اختلال بهبود یافته است، اما هنوز هم چالش‌های فراوانی در این زمینه وجود دارد.

فصل اول: شناخت سندرم ادواردز

۱.۱ تعریف سندرم ادواردز

سندروم ادواردز یا اختلال تریبوزومی ۱۸، یک اختلال ژنتیکی ناشی از وجود یک نسخه اضافی از کروموزوم ۱۸ است. این اختلال در حدود ۱ از هر ۵۰۰۰ تا ۱ از هر ۱۰،۰۰۰ تولد اتفاق می‌افتد و بیشتر نوزادان با این اختلال پس از تولد جان می‌سپارند. افراد مبتلا به سندروم ادواردز معمولاً با نقص‌های قلبی، مشکلات عصبی، نقص‌های دستگاه گوارش و سایر مشکلات جسمی مواجه هستند.

۱.۲ تاریخچه سندرم ادواردز

سندروم ادواردز برای اولین بار در دهه ۱۹۶۰ توسط دکتر توماس ادواردز شناسایی شد. او مشاهده کرد که برخی از نوزادان با نارسایی قلبی شدید و دیگر مشکلات جسمی، کروموزوم اضافی ۱۸ دارند. از آن زمان تا کنون، تحقیقات گسترده‌ای در زمینه علل ژنتیکی، تشخیص و مدیریت این اختلال انجام شده است.

۱.۳ علل و عوامل خطر سندرم ادواردز

سندروم ادواردز عمدتاً ناشی از تریبوزومی، که به معنای وجود یک نسخه اضافی از یک کروموزوم است، می‌باشد. عوامل زیر می‌توانند خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهند:

• سن مادر: سن بالای مادر (معمولاً بالای ۳۵ سال) با افزایش خطر ابتلا به سندروم ادواردز مرتبط است.
• تغییرات تصادفی: بیشتر موارد سندروم ادواردز ناشی از تغییرات تصادفی در تقسیم سلولی در زمان تشکیل جنین هستند و نه وراثتی.
• تریبوزومی مورد نیاز: در برخی موارد، سندروم ادواردز می‌تواند به دلیل دیگر انواع ناهنجاری‌های کروموزومی رخ دهد.

۱.۴ علائم و نشانه‌های سندرم ادواردز

افراد مبتلا به سندروم ادواردز معمولاً با نقص‌های متعددی در جنین مواجه هستند. برخی از علائم و نشانه‌های رایج عبارتند از:

• ناقص‌های صورت: بینی پهن، چشم‌های فرو رفته، گوش‌های کوچک و نامنظم، و ناهنجاری‌های دهانی مانند زبان بزرگ.
• ناقص‌های قلبی: ناهنجاری‌های قلبی ساختاری مانند نارسایی دریچه‌ها و مسیرهای اضافی خون.
• مشکلات گوارشی: نقص‌های دستگاه گوارش که می‌تواند شامل ناهنجاری‌های مری و معده باشد.
• مشکلات عصبی: تأخیر در رشد و نقص‌های عصبی که می‌تواند باعث مشکلات حرکتی و شناختی شود.
• ناقص‌های استخوانی: ناهنجاری‌های اسکلت مانند استخوان‌های کوتاه و نقص‌های مفصلی.
• نقص‌های سیستم ایمنی: افزایش خطر ابتلا به عفونت‌ها.

۱.۵ فرآیند تشخیص سندرم ادواردز

تشخیص سندروم ادواردز معمولاً از طریق ترکیب علائم بالینی و آزمایش‌های ژنتیکی انجام می‌شود. روش‌های تشخیصی شامل موارد زیر است:

• استخراج سیتوگرافی: بررسی کروموزوم‌ها در نمونه‌های سلولی برای شناسایی تریبوزومی.
• آزمایش‌های مولکولی: مانند FISH (نویزاری هیبریداسیون فلورسنتی) و CGH (هیپرهریت فازی کروموزومی) برای شناسایی دقیق‌تر ناهنجاری‌های کروموزومی.
• اکوکاردیوگرافی: تصویربرداری قلب برای شناسایی نقص‌های قلبی.
• آزمایش‌های تشخیصی تصویری: مانند MRI و CT برای بررسی ناهنجاری‌های عصبی و اسکلت.

فصل دوم: انواع سندرم ادواردز

سندروم ادواردز به طور کلی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:

۲.۱ تریبوزومی ۱۸ کلاسیک

در این نوع، یک نسخه اضافی از کل کروموزوم ۱۸ وجود دارد که به صورت کاملاً اضافه در سلول‌های بدن وجود دارد. این نوع سندروم ادواردز شدیدترین شکل از این اختلال است و اغلب منجر به مرگ زودرس نوزادان می‌شود.

۲.۲ تریبوزومی ۱۸ بالایی (Partial Trisomy 18)

در این نوع، تنها بخشی از کروموزوم ۱۸ اضافه است. بسته به میزان و مکان اضافه‌شدن کروموزوم، شدت علائم می‌تواند متفاوت باشد. افراد مبتلا به تریبوزومی ۱۸ بالایی ممکن است برخی از علائم را به صورت کمتر شدید داشته باشند و گاهی ممکن است تا سنین بالاتری زنده بمانند.

فصل سوم: علل و عوامل خطر سندرم ادواردز

۳.۱ تریبوزومی و اختلالات کروموزومی

سندروم ادواردز ناشی از تریبوزومی است، که به معنای وجود یک نسخه اضافی از یک کروموزوم خاص است. در این مورد، کروموزوم ۱۸ اضافه می‌شود. این ناهنجاری می‌تواند ناشی از ناهنجاری‌های تصادفی در تقسیم سلولی یا از طریق دیسبلاسیسم (تغییر ساختاری در کروموزوم‌ها) باشد.

۳.۲ سن مادر

یکی از عوامل اصلی افزایش خطر ابتلا به سندرم ادواردز، سن بالای مادر است. با افزایش سن مادر، احتمال بروز ناهنجاری‌های کروموزومی در جنین افزایش می‌یابد.

۳.۳ تغییرات تصادفی در تقسیم سلولی

بیشتر موارد سندرم ادواردز ناشی از تغییرات تصادفی در تقسیم سلولی در زمان تشکیل جنین هستند. این تغییرات می‌توانند باعث اضافه‌شدن یک نسخه اضافی از کروموزوم ۱۸ شوند که منجر به تریبوزومی می‌شود.

۳.۴ دیسپلاسیسم کروموزومی

در برخی موارد، ناهنجاری‌های ساختاری در کروموزوم‌ها می‌توانند باعث به وجود آمدن نسخه‌های اضافی از بخش‌های خاصی از کروموزوم ۱۸ شوند. این نوع تریبوزومی معمولاً با اشکالات جدی‌تر همراه است.

فصل چهارم: علائم و نشانه‌های سندرم ادواردز

۴.۱ نقص‌های صورت

افراد مبتلا به سندرم ادواردز اغلب با نقص‌های ظاهری خاصی در چهره مواجه هستند که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• چشم‌های فرو رفته و منحنی: چشم‌ها به صورت منحنی و فرو رفته دیده می‌شوند که باعث ظاهر خاصی در چهره می‌شود.
• بینی پهن و پایین: بینی به صورت پهن و پایین‌تر از حالت معمول قرار دارد.
• گوش‌های کوچک و نامنظم: گوش‌ها ممکن است کوچک، نامنظم یا ناقص باشند.
• زبان بزرگ و بیرون زده: زبان بزرگ‌تر از حد معمول و در برخی موارد بیرون زده است.
• بند لب نازک: لب‌ها ممکن است نازک‌تر از حد معمول باشند و شکل خاصی داشته باشند.

۴.۲ نقص‌های قلبی

نقص‌های قلبی یکی از شایع‌ترین مشکلات در سندرم ادواردز هستند و می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• نارسایی دریچه‌ها: ناهنجاری‌های دریچه‌های قلب که باعث کاهش کارایی عملکرد قلب می‌شوند.
• مسیرهای اضافی خون: مسیرهای اضافی خون که باعث کار اضافی قلب و افزایش فشار خون می‌شوند.
• دلتنگی و ضعف قلبی: کاهش عملکرد قلب که می‌تواند منجر به دل‌دنگی و ضعف عمومی شود.

۴.۳ مشکلات گوارشی

مشکلات گوارشی نیز در افراد مبتلا به سندرم ادواردز رایج هستند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• ناهنجاری‌های مری: مشکلاتی در ساختار مری که ممکن است باعث مشکلات بلع و تغذیه شوند.
• مشکلات معده: ناهنجاری‌های ساختاری در معده که می‌تواند عملکرد گوارش را تحت تأثیر قرار دهد.

۴.۴ نقص‌های عصبی

نقص‌های عصبی در سندرم ادواردز می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تأخیر در رشد عصبی: تأخیر در توسعه مغز و سیستم عصبی که می‌تواند منجر به مشکلات حرکتی و شناختی شود.
• اختلالات حرکتی: مشکلاتی در حرکات بدن که می‌تواند باعث ضعف عضلانی و کنترل حرکتی نادرست شود.
• مشکلات حسی: مشکلات بینایی و شنوایی که می‌تواند تأثیر منفی بر تعاملات اجتماعی و یادگیری داشته باشد.

۴.۵ نقص‌های اسکلت و استخوانی

افراد مبتلا به سندرم ادواردز معمولاً با نقص‌های اسکلت و استخوانی خاصی نیز مواجه هستند:

• استخوان‌های کوتاه: استخوان‌ها به طور کلی کوتاه‌تر از حالت معمول هستند که می‌تواند باعث قد کوتاه شود.
• ناهنجاری‌های مفصلی: مشکلاتی در مفاصل مانند کمرشکستگی‌ها و کمرشکستگی‌های اضافی.

۴.۶ نقص‌های سیستم ایمنی

نقص‌های سیستم ایمنی در این سندروم نیز رایج هستند و می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• افزایش خطر ابتلا به عفونت‌ها: سیستم ایمنی ضعیف‌تر باعث افزایش خطر ابتلا به عفونت‌ها و بیماری‌ها می‌شود.
• مشکلات التهابی: وجود مشکلات التهابی که می‌تواند باعث آسیب‌های بیشتری در بدن شود.

۴.۷ سایر نقص‌های جسمی

علاوه بر نقص‌های ذکر شده، افراد مبتلا به سندرم ادواردز ممکن است با مشکلات جسمی دیگری نیز مواجه شوند:

• مشکلات کبدی: مشکلاتی در عملکرد کبد که می‌تواند باعث اختلال در متابولیسم بدن شود.
• مشکلات ادراری و جنسی: نقص‌های در دستگاه ادراری و جنسی که می‌تواند مشکلاتی در عملکرد این سیستم‌ها ایجاد کند.
• نقص‌های بینایی و شنوایی: مشکلاتی در سیستم بینایی و شنوایی که می‌تواند تأثیر منفی بر تعاملات اجتماعی و یادگیری داشته باشد.

فصل پنجم: فرآیند تشخیص سندرم ادواردز

۵.۱ مشاوره ژنتیک

تشخیص سندرم ادواردز معمولاً با مشاوره ژنتیک آغاز می‌شود. در این مرحله، تاریخچه خانوادگی بررسی می‌شود و عوامل خطر مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. مشاور ژنتیک می‌تواند به خانواده‌ها در درک بهتر این اختلال و گزینه‌های تشخیصی کمک کند.

۵.۲ آزمایش‌های پیش‌تولدی

برای تشخیص سندرم ادواردز پیش از تولد، چندین روش آزمایشگاهی وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شود:

• اسکرینینگ نوزادی: آزمایش‌هایی که طی بارداری انجام می‌شوند تا احتمال وجود اختلالات کروموزومی را بررسی کنند.
• آزمایش نوزادی: مانند نمونه‌گیری کروموزومی (کارسینوگرافی) که برای تأیید تشخیص استفاده می‌شود.

۵.۳ تشخیص پس از تولد

در صورتی که سندرم ادواردز پس از تولد تشخیص داده شود، روش‌های زیر مورد استفاده قرار می‌گیرند:

• سیتوگرافی کروموزومی: بررسی سلول‌های خون نوزاد برای شناسایی تریبوزومی.
• آزمایش‌های مولکولی: مانند FISH و CGH برای تشخیص دقیق‌تر ناهنجاری‌های کروموزومی.
• تصویربرداری پزشکی: مانند اکوکاردیوگرافی برای شناسایی نقص‌های قلبی.

۵.۴ اهمیت تشخیص زودهنگام

تشخیص زودهنگام سندرم ادواردز می‌تواند به خانواده‌ها کمک کند تا بهترین تصمیمات درمانی و حمایتی را اتخاذ کنند. همچنین، امکان برنامه‌ریزی برای مراقبت‌های ویژه و بهبود کیفیت زندگی نوزاد فراهم می‌شود.

فصل ششم: درمان و مدیریت سندرم ادواردز

۶.۱ درمان‌های پزشکی

درمان سندرم ادواردز عمدتاً به رفع نقص‌های جسمی و حمایت از نیازهای خاص نوزاد متمرکز است. برخی از درمان‌های رایج عبارتند از:

• جراحی‌های قلبی: اصلاح نقص‌های قلبی ساختاری که می‌تواند عملکرد قلب را بهبود بخشد.
• پشتیبانی تنفسی: استفاده از دستگاه‌های تنفسی برای کمک به تنفس در نوزادان با مشکلات تنفسی.
• تغذیه حمایتی: استفاده از لوله‌های تغذیه یا تغذیه از طریق زایمان برای نوزادان با مشکلات تغذیه.

۶.۲ مراقبت‌های حمایتی

مراقبت‌های حمایتی نقش مهمی در مدیریت سندرم ادواردز دارند و شامل موارد زیر هستند:

• فیزیوتراپی: کمک به بهبود حرکات و تقویت عضلات نوزاد.
• کاردرمانی: کمک به نوزاد در توسعه مهارت‌های حرکتی و شناختی.
• گفتاردرمانی: کمک به بهبود مهارت‌های گفتاری و زبانی نوزاد.

۶.۳ مشاوره ژنتیک و روانشناسی

مشاوره ژنتیک می‌تواند به خانواده‌ها در درک بهتر اختلال و گزینه‌های تشخیصی کمک کند. همچنین، مشاوره روانشناسی برای حمایت از خانواده‌ها در مواجهه با چالش‌های روانی مرتبط با سندرم ادواردز ضروری است.

۶.۴ مراقبت‌های پشتیبانی طولانی‌مدت

افراد مبتلا به سندرم ادواردز معمولاً نیاز به مراقبت‌های پشتیبانی طولانی‌مدت دارند که شامل موارد زیر است:

• مراقبت‌های پزشکی مداوم: پیگیری منظم با تیم پزشکی برای مدیریت نقص‌های جسمی و مراقبت‌های پیشگیرانه.
• حمایت‌های آموزشی و اجتماعی: فراهم کردن منابع آموزشی و اجتماعی برای بهبود کیفیت زندگی و تعاملات اجتماعی.

فصل هفتم: مراقبت‌های پس از تشخیص سندرم ادواردز

۷.۱ مراقبت‌های پزشکی تخصصی

پس از تشخیص سندرم ادواردز، نوزاد نیاز به مراقبت‌های پزشکی تخصصی دارد. این مراقبت‌ها شامل مدیریت نقص‌های قلبی، تنفسی، گوارشی و عصبی است. تیم پزشکی معمولاً شامل متخصصین قلب و عروق، تنفسی، گوارشی و نورولوژی است.

۷.۲ حمایت‌های روانی و اجتماعی

پشتیبانی روانی از سوی خانواده و مشاوران می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب در خانواده‌ها کمک کند. شرکت در گروه‌های حمایتی و ارتباط با دیگر خانواده‌های مبتلا به سندرم ادواردز نیز می‌تواند مفید باشد.

۷.۳ برنامه‌ریزی برای مراقبت‌های طولانی‌مدت

با توجه به پیش‌آگهی ناهنجاری‌های جسمی، برنامه‌ریزی برای مراقبت‌های طولانی‌مدت ضروری است. این برنامه‌ریزی می‌تواند شامل مراقبت‌های پزشکی مداوم، حمایت‌های آموزشی و اجتماعی و مدیریت مشکلات جسمی باشد.

۷.۴ پیگیری‌های منظم پزشکی

پیگیری‌های منظم با تیم پزشکی برای پایش نقص‌های جسمی و تنظیم درمان‌ها اهمیت دارد. این پیگیری‌ها می‌توانند شامل تصویربرداری‌های پزشکی، آزمایش‌های تشخیصی و مشاوره‌های تخصصی باشند.

فصل هشتم: پیشگیری از سندرم ادواردز

۸.۱ مشاوره ژنتیک قبل از بارداری

مشاوره ژنتیک قبل از بارداری می‌تواند به زوج‌ها در درک خطرات ژنتیکی و اتخاذ تصمیمات آگاهانه کمک کند. این مشاوره می‌تواند شامل ارزیابی تاریخچه خانوادگی و انجام آزمایش‌های ژنتیکی باشد.

۸.۲ آزمایش‌های پیش‌تولدی

اجرای آزمایش‌های پیش‌تولدی مانند تست‌های تشخیص اولیه و نمونه‌گیری سلولی می‌تواند به شناسایی سندرم ادواردز قبل از تولد کمک کند. این اطلاعات می‌تواند به خانواده‌ها در برنامه‌ریزی برای مراقبت‌های ویژه کمک کند.

۸.۳ اتخاذ تصمیمات آگاهانه

با داشتن اطلاعات دقیق از خطرات ژنتیکی، زوج‌ها می‌توانند تصمیمات آگاهانه‌ای در مورد ادامه یا توقف بارداری اتخاذ کنند. این تصمیمات باید با مشاوره‌های تخصصی و حمایت‌های روانی همراه باشند.

۸.۴ اهمیت سن مادر

کاهش سن مادر به منظور کاهش خطر ابتلا به سندرم ادواردز می‌تواند یکی از راه‌های پیشگیری از این اختلال باشد. این امر می‌تواند با برنامه‌ریزی‌های خانوادگی و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه همراه باشد.

فصل نهم: زندگی با سندرم ادواردز

۹.۱ حمایت‌های خانواده

حمایت‌های خانوادگی نقش مهمی در مدیریت زندگی با سندرم ادواردز دارند. اعضای خانواده می‌توانند با فراهم کردن محیط حمایتی و مراقبت‌های روزانه، کیفیت زندگی نوزاد را بهبود بخشند.

۹.۲ آموزش و پرورش

افراد مبتلا به سندرم ادواردز ممکن است نیاز به برنامه‌های آموزشی خاصی داشته باشند که با توجه به نقص‌های شناختی و حرکتی آن‌ها طراحی شده‌اند. همکاری با معلمان و متخصصین آموزش می‌تواند به بهبود مهارت‌های اجتماعی و آموزشی کمک کند.

۹.۳ تعاملات اجتماعی

تشویق به تعاملات اجتماعی و فراهم کردن فرصت‌های مناسب برای ارتباط با دیگران می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش احساس تنهایی در افراد مبتلا به سندرم ادواردز کمک کند.

۹.۴ مدیریت مشکلات روزمره

مدیریت مشکلات روزمره مانند تغذیه، بهداشت شخصی و مراقبت‌های پزشکی مستمر، از اهمیت بالایی برخوردار است. ایجاد برنامه‌های منظم و استفاده از روش‌های حمایتی می‌تواند به بهبود عملکرد روزانه کمک کند.

۹.۵ حمایت‌های مالی و قانونی

دسترسی به حمایت‌های مالی و قانونی می‌تواند به خانواده‌ها در مدیریت هزینه‌های مربوط به مراقبت‌های پزشکی و حمایتی کمک کند. آگاهی از منابع مالی و حقوقی موجود اهمیت دارد.

۹.۶ امید به زندگی با سندرم ادواردز

با وجود چالش‌های جدی، برخی از افراد مبتلا به سندرم ادواردز ممکن است تا سنین بالاتری زنده بمانند و زندگی مناسبی داشته باشند. امید به زندگی و حمایت‌های مناسب می‌تواند نقش مهمی در افزایش کیفیت زندگی این افراد ایفا کند.

فصل دهم: تحقیقات و پیشرفت‌های علمی در سندرم ادواردز

۱۰.۱ پیشرفت‌های تشخیصی

پیشرفت‌های تکنولوژیکی در زمینه تشخیص زودهنگام سندرم ادواردز امکان شناسایی دقیق‌تر و سریع‌تر این اختلال را فراهم کرده‌اند. روش‌های جدید تشخیصی مانند آزمایش‌های مولکولی و تصویربرداری‌های پیشرفته نقش مهمی در بهبود تشخیص دارند.

۱۰.۲ درمان‌های نوین

تحقیقات در زمینه درمان‌های نوین و جراحی‌های پیشرفته می‌تواند به بهبود علائم و کیفیت زندگی افراد مبتلا به سندرم ادواردز کمک کند. روش‌های جدید در جراحی‌های قلبی و سیستم‌های پشتیبانی تنفسی از جمله این پیشرفت‌ها هستند.

۱۰.۳ تحقیقات ژنتیکی

تحقیقات ژنتیکی به درک بهتر عوامل ژنتیکی مؤثر در سندرم ادواردز کمک کرده‌اند. این تحقیقات می‌توانند به توسعه روش‌های درمانی جدید و پیشگیری از این اختلال کمک کنند.

۱۰.۴ فناوری‌های حمایتی

توسعه فناوری‌های حمایتی مانند دستگاه‌های پیشرفته فیزیوتراپی، ابزارهای آموزشی هوشمند و سیستم‌های مراقبت‌های پزشکی از جمله پیشرفت‌های مهم در مدیریت سندرم ادواردز هستند.

۱۰.۵ امید به آینده

با پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیکی، امید به بهبود پیش‌آگهی و کیفیت زندگی افراد مبتلا به سندرم ادواردز افزایش یافته است. تحقیقات آینده می‌تواند به کشف راه‌های جدیدی برای درمان و حمایت از این افراد کمک کند.

فصل یازدهم: سوالات متداول درباره سندرم ادواردز (FAQs)

فصل دوازدهم: منابع و مراجعات

۱۲.۱ کتاب‌ها و مقالات علمی

• “ژنتیک پزشکی” نوشته دکتر محمد حسینی
• “اختلالات کروموزومی در تولد” نوشته دکتر لیلا رضایی
• مقالات منتشر شده در مجلات معتبر پزشکی مانند The American Journal of Medical Genetics و Genetics in Medicine

۱۲.۲ سازمان‌های بهداشتی

• سازمان بهداشت جهانی (WHO)
• انجمن ژنتیک آمریکا (American Society of Human Genetics)
• انجمن پزشکی ایران

۱۲.۳ پایگاه‌های داده پزشکی

• PubMed
• ResearchGate
• UpToDate

نتیجه‌گیری

سندروم ادواردز یکی از اختلالات ژنتیکی نادر و شدید است که با نقص‌های جسمی و عصبی متعدد همراه است. تشخیص زودهنگام و مراقبت‌های پزشکی ویژه می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی نوزادان مبتلا کمک کند، اما پیش‌آگهی این اختلال معمولاً ناگوار است. با پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیکی، امید به افزایش طول عمر و بهبود عملکرد قلبی و عصبی در افراد مبتلا به سندرم ادواردز افزایش یافته است. حمایت‌های روانی و اجتماعی نیز نقش مهمی در مدیریت زندگی با این اختلال ایفا می‌کنند. همیشه مهم است که خانواده‌ها با تیم‌های درمانی خود در ارتباط باشند و از منابع حمایتی موجود بهره‌مند شوند تا بهترین نتایج درمانی حاصل شود.