عمل جراحی تعویض مفصل لگن یکی از روشهای نوین و مؤثر در حوزه پزشکی ارتوپدی است که در سالهای اخیر با پیشرفتهای چشمگیر تکنولوژیکی، به عنوان یکی از درمانهای استاندارد در بیماران مبتلا به دردهای مزمن لگن، آرتروز شدید، آسیبهای مفصلی و اختلالات حرکتی شناخته میشود. این روش، به دلیل تأثیرات مثبت بر کیفیت زندگی بیماران و بهبود عملکرد حرکتی ایشان، امروزه جایگاه ویژهای در میان جراحان ارتوپد، فیزیوتراپیستها، و متخصصان توانبخشی پیدا کرده است. در این رپورتاژ جامع، تلاش میکنیم تا به تمام جنبههای مهم و کلیدی عمل تعویض مفصل لگن بپردازیم؛ از جمله دلایل انجام آن، روشهای متفاوت جراحی، مزایا، عوارض احتمالی، مراقبتهای پیش و پس از جراحی، بازتوانی، و هر آنچه که یک بیمار یا خانواده وی در خصوص این عمل مهم نیاز دارد بداند.
۱. چرا عمل تعویض مفصل لگن ضروری میشود؟
۱-۱. نقش مفصل لگن در بدن:
مفصل لگن یکی از بزرگترین و مهمترین مفاصل بدن انسان است که بین استخوان ران (فمور) و لگن (حفره استابولوم در استخوان لگن) قرار گرفته است. این مفصل نقش حیاتی در تحرک روزمره ایفا میکند. به کمک مفصل لگن، انسان قادر است حرکتهایی چون راه رفتن، نشستن، ایستادن، چرخش ران، بالا و پایین رفتن از پلهها، و بسیاری از فعالیتهای روزمره را انجام دهد. هرگونه اختلال در این مفصل میتواند منجر به کاهش توانایی حرکتی، درد مزمن و در نهایت کاهش کیفیت زندگی بیمار شود.
۱-۲. آرتروز و ساییدگی غضروف:
رایجترین دلیل نیاز به تعویض مفصل لگن، آرتروز است. آرتروز مفصل لگن (Coxarthrosis) زمانی رخ میدهد که غضروف محافظ انتهای استخوان ران و سطح داخلی حفره استابولوم دچار تخریب و فرسایش میشود. این فرسایش تدریجی غضروف در طول زمان، منجر به درد، خشکی مفصل، و محدودیت حرکتی خواهد شد. استفاده از روشهای درمانی غیرجراحی مانند داروهای ضد التهاب، ورزش درمانی، فیزیوتراپی، تزریق استروئیدها یا اسید هیالورونیک و حتی کاهش وزن ممکن است تا مدتی درد را تسکین دهند، اما در موارد پیشرفته که تخریب غضروف شدید باشد، تعویض مفصل لگن بهترین و مؤثرترین راه حل است.
۱-۳. سایر علل نیاز به تعویض مفصل لگن:
گذشته از آرتروز، علل دیگری نیز میتوانند بیمار را به عمل تعویض مفصل لگن نزدیک کنند. نکروز آواسکولار (مرگ بافت استخوانی به دلیل اختلال خونرسانی)، روماتیسم مفصلی، شکستگیهای شدید و خردشدگی استخوان لگن یا ران، دیسپلازی مفصل لگن (اختلال در شکلگیری مفصل از بدو تولد) و حتی برخی تومورها میتوانند موجب تخریب و درد شدید شوند. در این شرایط، عمل تعویض مفصل لگن راهکاری است برای بازگرداندن عملکرد و از بین بردن درد.
۲. عمل جراحی تعویض مفصل لگن چیست و چگونه انجام میشود؟
۲-۱. مفهوم تعویض مفصل:
تعویض مفصل لگن، یک عمل جراحی است که طی آن اجزای آسیبدیده مفصل لگن با یک مفصل مصنوعی (پروتز) جایگزین میشوند. این پروتز معمولاً از آلیاژهای فلزی محکم، پلیاتیلن باکیفیت بالا، یا سرامیک ساخته میشود و به گونهای طراحی شده که تا حد امکان خواص نزدیک به مفصل طبیعی را تقلید کند.
۲-۲. انواع پروتزهای مفصل لگن:
پروتزهای لگنی در سه دسته اصلی قرار میگیرند:
- فلزی-پلاستیکی: سر فلزی و کاسه پلاستیکی (پلیاتیلن)
- فلزی-فلزی: سر و کاسه هر دو از فلز
- سرامیکی-سرامیکی یا سرامیک-پلاستیکی: سر سرامیکی و کاسه سرامیکی یا پلاستیکی
هر یک از این پروتزها مزایا و معایب مخصوص به خود را دارند. انتخاب پروتز مناسب به عوامل متعددی از جمله سن بیمار، سطح فعالیت، کیفیت استخوان، و نظر جراح بستگی دارد.
۲-۳. مراحل جراحی:
عمل تعویض مفصل لگن معمولاً تحت بیهوشی عمومی یا بیحسی نخاعی انجام میشود. جراح با ایجاد یک برش در ناحیه لگن، استخوان ران و حفره استابولوم را نمایان میکند. سپس بخشهای فرسوده مفصل را برمیدارد و سطح استخوان را برای جایگزینی آماده میکند. در مرحله بعد، کاسه مصنوعی درون استابولوم قرار میگیرد و بخش سری (سر مصنوعی) بر روی انتهای استخوان ران تعبیه میشود. در نهایت با قرار دادن این اجزا در کنار هم، مفصل مصنوعی تشکیل و بافتهای نرم بخیه زده میشوند.
۲-۴. تکنیکهای جراحی نوین:
امروزه، جراحیهای تعویض مفصل با استفاده از تکنیکهای کمتهاجمیتر (Minimal Invasive) و فناوریهای کامپیوتری و ناوبری تصویری انجام میشود. این روشها، آسیب کمتری به بافتهای اطراف وارد میکنند، درد پس از عمل را کاهش میدهند، و زمان بهبودی را کوتاهتر میکنند. همچنین، در برخی مراکز پیشرفته، از رباتهای جراحی برای افزایش دقت در تعبیه پروتز استفاده میشود که نتیجه آن افزایش طول عمر مفصل مصنوعی و بهبود کارایی آن است.
۳. چه کسانی کاندید مناسب جراحی تعویض مفصل لگن هستند؟
۳-۱. معیارهای اصلی:
برای اینکه یک بیمار کاندید مناسب جراحی تعویض مفصل لگن باشد، معمولاً شرایط زیر مدنظر قرار میگیرد:
- درد مزمن و شدید در ناحیه لگن که فعالیتهای روزمره را مختل کرده و با روشهای سادهتر کنترل نمیشود.
- سفتی و محدودیت حرکتی مفصل لگن که فرد را از انجام فعالیتهای معمولی مانند پیادهروی، نشستن، برخاستن و حتی خواب راحت محروم کرده است.
- آسیب پیشرفته غضروف مفصل لگن در تصاویر رادیولوژی و MRI.
- عدم پاسخ به درمانهای غیرجراحی مانند دارو، فیزیوتراپی، تزریق و …
- سلامت نسبی عمومی بیمار که بتواند بیهوشی و جراحی را تحمل کند.
۳-۲. محدودیتهای سنی:
برخلاف گذشته که تعویض مفصل لگن اغلب در افراد مسنتر انجام میشد، امروزه محدوده سنی برای این جراحی گسترش یافته است. اگرچه هنوز میانگین سنی بیماران بالای ۶۰ سال است، اما با بهبود طراحی پروتزها و تکنیکهای جراحی، افراد جوانتر و حتی میانسالان نیز در صورت وجود ضایعات جدی میتوانند تحت این عمل قرار گیرند. با این حال، تصمیمگیری نهایی بر عهده جراح است و باید وضعیت هر بیمار به صورت فردی بررسی شود.
۴. مزایای عمل تعویض مفصل لگن
۴-۱. تسکین درد:
مهمترین و فوریترین مزیت جراحی تعویض مفصل لگن، برطرف شدن درد مزمن و شدید در ناحیه لگن است. بسیاری از بیماران به محض طی کردن دوران اولیه بهبودی، از کاهش چشمگیر درد و توانایی انجام کارهای روزمره با آسایش بیشتر خبر میدهند.
۴-۲. بهبود دامنه حرکت:
با جایگزینی مفصل آسیبدیده با مفصل مصنوعی سالم، دامنه حرکتی لگن به طور قابل توجهی بهبود مییابد. این بهبودی باعث میشود تا بیمار قادر به انجام فعالیتهای روزمره مانند راه رفتن طولانیتر، بالا رفتن از پلهها و حتی ورزشهای سبک باشد.
۴-۳. افزایش کیفیت زندگی:
کاهش درد و بازیابی توانایی تحرک باعث افزایش کیفیت زندگی و استقلال فردی میشود. بیمار میتواند به کار، تفریح، و فعالیتهای اجتماعی خود بازگردد و از زندگی پویاتر و فعالتری بهرهمند شود.
۴-۴. طول عمر مفید پروتز:
با پیشرفت تکنولوژی و افزایش کیفیت مواد سازنده، طول عمر مفاصل مصنوعی افزایش یافته و در برخی موارد به ۱۵ تا ۲۰ سال یا حتی بیشتر میرسد. این امر سبب میشود که بیمار برای مدت طولانی نیازی به جراحی مجدد نداشته باشد.
۵. عوارض و ریسکهای احتمالی عمل تعویض مفصل لگن
هر عمل جراحی دارای ریسکها و عوارض بالقوه است. اگرچه عمل تعویض مفصل لگن معمولاً ایمن و با درصد موفقیت بالا انجام میشود، اما آگاهی از ریسکها برای بیمار اهمیت زیادی دارد.
۵-۱. عفونت:
احتمال عفونت پس از هر جراحی وجود دارد، اما با استفاده از آنتیبیوتیکهای پیشگیرانه، رعایت شرایط استریل اتاق عمل و مراقبتهای دقیق پس از عمل، این ریسک به حداقل میرسد.
۵-۲. لخته شدن خون (ترومبوز ورید عمقی):
عدم تحرک کافی پس از عمل میتواند منجر به شکلگیری لخته در رگهای عمقی پا (DVT) شود. برای پیشگیری از این مشکل، پزشک معمولاً داروهای ضد انعقاد خون تجویز میکند و توصیه به انجام حرکات ساده و زودهنگام در پاها دارد.
۵-۳. دررفتگی مفصل مصنوعی:
گاهی اوقات، در صورت چرخشهای ناگهانی و حرکات شدید، ممکن است مفصل مصنوعی از محل خود خارج شود (دررفتگی). رعایت مراقبتهای حرکتی، استفاده از وسایل کمکی مانند عصا یا واکر در اوایل دوران بهبودی، و انجام فیزیوتراپی برای تقویت عضلات اطراف مفصل، ریسک این مشکل را کاهش میدهد.
۵-۴. سستی یا لق شدن پروتز:
با گذشت زمان، ممکن است اتصال بین استخوان و پروتز سست شود. این مشکل میتواند نیاز به جراحی ترمیمی (Revision Surgery) ایجاد کند. کیفیت پروتز، تکنیک جراحی صحیح، و رعایت دستورالعملهای پس از عمل از فاکتورهای مهم در کاهش این ریسک هستند.
۵-۵. اختلاف طول پاها:
در برخی موارد، پس از جراحی تعویض مفصل لگن، ممکن است طول پاها اندکی تغییر کند. این امر میتواند منجر به احساس ناهماهنگی در راه رفتن شود. با این حال، بیشتر اوقات این اختلاف حداقلی بوده و قابل مدیریت است.
۶. مراقبتهای قبل از عمل جراحی
۶-۱. ارزیابی پزشکی:
قبل از جراحی تعویض مفصل لگن، بیمار باید تحت یک ارزیابی کامل پزشکی قرار گیرد. این ارزیابی شامل بررسی وضعیت قلبی-عروقی، ریوی، کلیهها، و کبد، و انجام آزمایشهای خون، ادرار، و تصویربرداریهای ضروری است. در صورت وجود بیماری زمینهای مانند دیابت، فشار خون بالا، یا بیماریهای مزمن دیگر، لازم است این شرایط پیش از جراحی تحت کنترل قرار بگیرند.
۶-۲. مشورت با متخصص بیهوشی:
متخصص بیهوشی وضعیت بیمار را ارزیابی میکند و بهترین روش بیهوشی یا بیحسی را پیشنهاد میدهد. همچنین، بیمار میتواند پرسشهای خود را در خصوص احتمال عوارض بیهوشی، احساس درد در حین یا پس از عمل، و مدت زمان بیداری پس از جراحی مطرح کند.
۶-۳. آمادگی جسمانی و کاهش وزن:
در صورتی که بیمار اضافه وزن قابل توجه داشته باشد، کاهش وزن پیش از جراحی میتواند فشار روی مفصل جدید را کاهش دهد و از عوارض احتمالی بعدی بکاهد. همچنین، انجام حرکات ورزشی ملایم و تقویت عضلات اطراف لگن، به روند بهبودی پس از عمل کمک میکند.
۶-۴. قطع مصرف داروهای خاص:
برخی داروها مانند رقیقکنندههای خون یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، ممکن است لازم باشد مدتی پیش از جراحی قطع شوند. پزشک لیست داروها را بررسی کرده و دستورالعملهای لازم را ارائه میدهد.
۷. مراقبتهای پس از عمل جراحی
۷-۱. درد پس از عمل:
پس از عمل، درد و ناراحتی طبیعی است. پزشک برای کنترل درد از مسکنها و گاهی مخدرهای خفیف استفاده میکند. همچنین، استفاده از کمپرس سرد در ساعات اولیه میتواند درد و التهاب را کاهش دهد.
۷-۲. فعالیت زودهنگام و توانبخشی:
یکی از نکات کلیدی در بهبود سریع بیمار، آغاز فعالیتهای سبک و تمرینات فیزیوتراپی از همان روزهای نخست پس از عمل است. انجام حرکات پا، تمرینات تقویت عضلات ران و لگن، و تمرینات راه رفتن با واکر یا عصا، به تقویت مفصل جدید و کاهش ریسک لخته شدن خون کمک میکند.
۷-۳. مراقبت از زخم و بخیهها:
تمیز و خشک نگهداشتن محل برش جراحی بسیار مهم است. پزشک یا پرستار دستورالعملهای لازم برای تعویض پانسمان و مراقبت از بخیهها را در اختیار بیمار میگذارد. در صورت مشاهده هرگونه علائم عفونت (قرمزی، ترشح، تب، درد شدید)، باید به سرعت به پزشک مراجعه شود.
۷-۴. استفاده از وسایل کمکی:
در هفتهها یا ماههای نخست پس از جراحی، بیمار ممکن است برای حفظ تعادل و کاهش فشار روی مفصل جدید از واکر، عصا یا ابزارهای کمکی دیگر استفاده کند. این وسایل به مرور زمان و با بهبود شرایط حرکتی، کنار گذاشته میشوند.
۸. فیزیوتراپی و توانبخشی پس از تعویض مفصل لگن
۸-۱. اهمیت فیزیوتراپی:
توانبخشی و فیزیوتراپی بخش مهمی از فرآیند بهبودی پس از جراحی تعویض مفصل لگن است. یک برنامه توانبخشی جامع شامل تمرینات کششی، تقویتی، تعادلی و هوازی است که به مرور زمان دامنه حرکتی را گسترش میدهد و عضلات اطراف مفصل را تقویت میکند.
۸-۲. مراحل توانبخشی:
در هفتههای نخست پس از عمل، تمرینات سادهای برای خم و راست کردن زانو، تکانهای آرام پا، و انقباضات عضلات چهار سر ران آغاز میشود. به مرور زمان و با ترمیم زخم، تمرینات پیچیدهتر مانند دوچرخه ثابت، راه رفتن بیشتر، تمرینات تعادلی و حتی حرکات آبی در استخر (هیدروتراپی) اضافه میشوند.
۸-۳. مدت زمان توانبخشی:
مدت زمان کامل بهبودی و توانبخشی میتواند بسته به شرایط فردی بیمار متفاوت باشد. معمولاً بین ۳ تا ۶ ماه زمان نیاز است تا بیمار به سطح قابل قبولی از عملکرد حرکتی برسد. با این حال، روند پیشرفت و بهبود برای هر شخص متفاوت است و همکاری دقیق بیمار با تیم درمان، تضمینکننده نتیجه بهتر است.
۹. نکات تغذیهای و سبک زندگی پس از عمل
۹-۱. تغذیه سالم:
یک رژیم غذایی متعادل و غنی از پروتئین، ویتامین D، کلسیم و سایر مواد مغذی برای تقویت استخوانها و عضلات ضروری است. سبزیجات برگ سبز، لبنیات کم چرب، گوشت سفید، ماهی، تخممرغ، میوههای تازه و حبوبات برای بازسازی بافتها و تقویت سیستم ایمنی بسیار مفیدند.
۹-۲. کنترل وزن:
حفظ وزن مناسب پس از عمل، فشار کمتری بر روی مفصل مصنوعی وارد میکند و عمر مفصل را افزایش میدهد. در صورت نیاز، میتوان از یک متخصص تغذیه برای تنظیم یک برنامه غذایی مناسب کمک گرفت.
۹-۳. ترک عادات مضر:
سیگار کشیدن جریان خون را مختل میکند و میتواند بر روند ترمیم بافتها و کاهش التهاب تأثیر منفی بگذارد. مصرف الکل نیز در دوران بهبودی توصیه نمیشود، زیرا میتواند با داروهای مصرفی تداخل کرده یا روند ترمیم را مختل کند.
۱۰. بازگشت به فعالیتهای روزمره و ورزشی
۱۰-۱. زمان بازگشت به کار:
مدت زمان بازگشت به کار پس از جراحی تعویض مفصل لگن وابسته به نوع شغل و میزان فعالیت بدنی مورد نیاز است. برای کارهای اداری و سبک، ممکن است ۶ تا ۸ هفته پس از عمل کافی باشد، اما برای کارهای سنگینتر باید زمان بیشتری در نظر گرفت.
۱۰-۲. رانندگی:
بیشتر بیماران میتوانند حدود ۶ تا ۸ هفته پس از جراحی، در صورتی که دامنه حرکتی و قدرت عضلانی کافی بازیافته باشند، رانندگی را از سر بگیرند. البته، این مساله به دست راست یا چپ بودن بیمار و طرفی از لگن که جراحی شده نیز بستگی دارد.
۱۰-۳. ورزش و فعالیتهای تفریحی:
فعالیتهای ورزشی سبک مانند پیادهروی، دوچرخه ثابت و شنا معمولاً ۲ تا ۳ ماه پس از عمل قابل انجام است. ورزشهای پرتحرک مانند دویدن، بسکتبال، فوتبال و تنیس نیازمند صبر بیشتری هستند. پزشک و فیزیوتراپیست میتوانند بر اساس شرایط فردی بیمار، بهترین زمان بازگشت به این فعالیتها را تعیین کنند.
۱۱. مقایسه تعویض مفصل لگن با سایر روشهای درمانی
۱۱-۱. درمانهای محافظهکارانه:
درمانهای غیرجراحی مانند داروهای ضد درد و ضد التهاب، تزریق استروئید، فیزیوتراپی، ورزش منظم و استفاده از وسایل کمکی در مراحل ابتدایی آرتروز یا دردهای خفیف مفصل لگن مؤثرند. اما وقتی غضروف به طور جدی تخریب شده باشد و بیمار درد شدید و محدودیت حرکتی زیادی تجربه کند، این روشها دیگر کارآمد نیستند.
۱۱-۲. استئوتومی لگن یا ران:
گاهی اوقات، در افراد جوانتر، با تغییر شکل استخوان (استئوتومی)، فشار از روی بخشی از مفصل برداشته میشود و نیاز به تعویض مفصل به تأخیر میافتد. با این حال، این عمل برای همه مناسب نیست و در بسیاری از موارد نیز در نهایت بیمار به تعویض مفصل نیاز پیدا میکند.
۱۱-۳. تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) و سلولهای بنیادی:
در برخی موارد اولیه آسیب مفصل، از روشهایی مانند تزریق PRP یا سلولهای بنیادی برای کاهش التهاب و تحریک ترمیم بافتی استفاده میشود. این روشها هنوز در حال بررسی و تحقیق هستند و نتایج قطعی در مقایسه با جراحی تعویض مفصل ارائه ندادهاند.
۱۲. پیشرفتهای آتی در تعویض مفصل لگن
۱۲-۱. استفاده از مواد جدید و بیومتریالها:
با پیشرفت علم مواد، پژوهشگران به دنبال تولید بیومتریالهایی با مقاومت، دوام و سازگاری زیستی بالاتر هستند. این مواد میتوانند منجر به طول عمر بیشتر پروتز و کاهش سایش شوند.
۱۲-۲. ایمپلنتهای شخصیسازیشده:
با استفاده از تصویربرداری سهبعدی و چاپ سهبعدی، امکان ساخت ایمپلنتهای کاملاً شخصیسازی شده برای بیمار فراهم میشود. این پروتزها با ساختار آناتومیک منحصر به فرد هر بیمار مطابقت دارند و میتوانند عملکرد مفصل را بهینه کنند.
۱۲-۳. رباتیک و هوش مصنوعی:
بهکارگیری رباتها و ابزارهای ناوبری کامپیوتری در اتاق عمل، دقت تعبیه پروتز را افزایش میدهد. هوش مصنوعی نیز با تحلیل دادههای بیماران و جراحیهای گذشته، میتواند توصیههای بهتری در انتخاب نوع پروتز، زاویه قرارگیری، و روش جراحی ارائه دهد.
۱۳. پاسخ به پرسشهای متداول بیماران
پرسش: آیا بعد از تعویض مفصل لگن میتوانم بدون درد راه بروم؟
پاسخ: بله، هدف اصلی این جراحی کاهش یا از بین بردن درد است. اکثر بیماران پس از دوران توانبخشی میتوانند بدون درد یا با درد بسیار کم راه بروند.
پرسش: عمر مفصل مصنوعی چقدر است؟
پاسخ: عمر مفصل مصنوعی به عوامل متعددی بستگی دارد، اما معمولاً بین ۱۵ تا ۲۰ سال یا حتی بیشتر دوام دارد. رعایت توصیههای پزشک و پرهیز از فعالیتهای سنگین عمر مفصل را افزایش میدهد.
پرسش: آیا پس از عمل میتوانم سفر کنم؟
پاسخ: پس از بهبودی اولیه، بیشتر بیماران میتوانند بدون مشکل سفر کنند. با این حال، بهتر است تا چند هفته پس از عمل از سفرهای طولانی اجتناب کنید و با مشورت پزشک زمان مناسب را تعیین کنید.
پرسش: آیا امکان انجام عمل تعویض مفصل لگن دو طرفه وجود دارد؟
پاسخ: بله، در برخی موارد که هر دو مفصل لگن به شدت آسیب دیدهاند، امکان انجام جراحی دو طرفه وجود دارد. اما معمولاً این کار در دو مرحله انجام میشود تا فشار کمتری بر بدن بیمار وارد شود.
۱۴. جمعبندی و نتیجهگیری
عمل جراحی تعویض مفصل لگن یکی از موفقترین روشهای درمانی در حوزه ارتوپدی به شمار میآید. این جراحی میتواند زندگی بیمار را دگرگون کند؛ درد مزمن را برطرف سازد، دامنه حرکتی را افزایش دهد، و فرد را قادر سازد تا به فعالیتهای روزمره و حتی ورزشی بازگردد. هرچند این عمل مانند هر جراحی دیگری بدون ریسک نیست، اما با انتخاب صحیح جراح، رعایت مراقبتهای پیش و پس از عمل، همکاری در توانبخشی و رعایت سبک زندگی سالم، درصد موفقیت این جراحی بسیار بالا است.
با پیشرفت علم پزشکی، تولید مواد باکیفیتتر، ارتقای تکنیکهای جراحی، استفاده از رباتیک و ناوبری کامپیوتری، و افزایش آگاهی بیماران، افق روشنتری پیش روی تعویض مفصل لگن قرار دارد. امید میرود که این روش درمانی در آینده نزدیک با کاهش عوارض احتمالی و افزایش عمر مفید مفصلهای مصنوعی، سطح رضایت بیماران را هرچه بیشتر ارتقا دهد.
اگرچه تصمیم نهایی برای انجام عمل تعویض مفصل لگن توسط جراح متخصص ارتوپد و با توجه به شرایط ویژه هر بیمار گرفته میشود، اما آگاهی از تمامی جنبههای این جراحی، میتواند به بیمار در اتخاذ یک تصمیم آگاهانه و موفق کمک کند. در نهایت، هدف از این رپورتاژ ارائه یک راهنمای جامع و کامل برای بیمارانی است که با درد لگن دست و پنجه نرم میکنند و به دنبال راهی برای بهبود کیفیت زندگی خود هستند.
نظر شما در مورد این مطلب چیست ؟
با کلیک بر روی یکی از ستاره ها از ۱ تا ۵ امتیاز دهید :
امتیاز : / ۵. تعداد نظر :
هیچ نظری داده نشده است .
ارسال نظر