تزریق واکسن HPV، آری یا خیر؟/ پشت پرده تبلیغ یک واکسن پر حاشیه

کارشناس دفتر سلامت روان وزارت بهداشت درخصوص تزریق واکسن HPV و ضرورت تزریق آن توضیحاتی ارائه داد.

شاید تا چندسال پیش هیچکس هیچ اطلاعی از وجود یک بیماری خاص به نام زگیل تناسلی و احتمال سرطان‌زا بودن ویروس این بیماری نداشت، اما یک برنامه تلویزیونی ناگهان موجی از نگرانی‌ها را ایجاد کرد و موجب شد که آن زمان تا واکسنی که پیش از این نیز سال‌هاست در کشور وجود داشته به یکی از پرمتقاضی‌ترین واکسن‌های موجود تبدیل شود؛ به گونه‌ای که موجودی این واکسن وارداتی در مدت زمان کوتاهی به یکباره به پایان رسید.

ماجرای خانم یاسی اشکی و واکسن HPV، اما خیلی زود از سوی محافل علمی مورد اعتراض قرار گرفت و کار به جایی رسید که دادستانی هم برای بررسی ادعاهای وی وارد ماجرا شد. حتی برخی چهره‌های اسبق وزارت بهداشت همچون علی واشقانی، رئیس اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو با انتقاد از اظهارات غیرتخصصی در این حوزه گفت: اگر قرار باشد کسی در این موارد صحبت کند، حتماً باید متخصص یا مسئول این حوزه باشد تا نگرانی ایجاد نشود، زیرا پیامد این ایجاد نگرانی‌ها تقاضاهای القایی است در حالی که این واکسن اولویتی ندارد.

تکرار ماجرا این بار در فضای مجازی

اما حالا چند روزی است که دوباره شاهد موج تبلیغات واکسن HPV در فضای مجازی هستیم. شاید به جرأت بتوان گفت بیشتر ما انسان‌ها با امکانات حداقلی به شبکه‌های اجتماعی متصل شده‌ایم و دست‌کم نیمی از وقت یک شبانه‌روز خود را در این فضای مجازی می‌گذرانیم.

ممکن است در این بین با صفحه‌های افراد معروف مجازی که به اصطلاح به آنها بلاگر یا اینفلوئنسر می‌گویند آشنا شده باشیم و سبک زندگی‌مان تحت تأثیر این افراد قرار بگیرد.

به طور قطع قرار نیست در این گزارش از فضای مجازی و تأثیرات آن صحبت شود اما موضوع مورد نظر، مطلبی است که مدتی‌است بار دیگر در این فضا منتشر و تبلیغ می‌شود.

حتی اگر این روزها صفحه‌ای مربوط به آموزش آشپزی را دنبال کرده باشید، ممکن است با تبلیغی برای خرید و تزریق چند دُز واکسن «گارداسیل» برای خود و فرزندانتان مواجه شده باشید. این تبلیغات بازار متخصصین زنان و زایمان هم داغ کرده است و برخی از آن‌ها در مطب‌های خود اقدام به فروش این واکسن‌ها با قیمت ۱۰ الی ۱۵ میلیون تومان می‌کنند.

تبلیغات واکسن گارداسیل کلاهبرداری است

تقاضای القایی برای تزریق واکسن گارداسیل صدای مسؤولان وزارت بهداشت را هم بلند کرد به طوری که روز گذشته علیرضا رئیسی معاون بهداشت وزارت بهداشت در واکنش به این ماجرا گفت که تبلیغاتی که در فضای مجازی برای زدن واکسن «hpv» وجود دارد، نوعی کلاهبرداری است و از طرف وزارت بهداشت مورد پسند نیست. همچنین نظارت بر فضای مجازی بر عهده ما نیست. از سوی دیگر در حال حاضر تزریق عمومی این واکسن در دستور کشوری وزارت‌خانه نیست.

اینکه برخی القا می‌کنند این واکسن مانع عفونت‌های تناسلی است اشتباه است

رئیسی افزود: واکسیناسیون «hpv» برای جلوگیری از سرطان دهانه رحم برای وزارت بهداشت اهمیت دارد اما اینکه برخی به بهانه این موضوع القا می‌کنند این واکسن مانع عفونت‌های تناسلی است نیز اشتباه است و این اتفاق نمی‌افتد. واکسن «hpv» برای جلوگیری از سرطان دهانه رحم است و باید هزینه اثربخشی آن بررسی شود. باید بررسی شود که اولویت ما کدام یک از سرطان‌ها است. ممکن است در آینده این واکسن وارد سیستم شود اما فعلاً این موضوع در حال بررسی است.

با توجه به تبلیغ این واکسن و اثرات القایی تزریق آن با ریحانه فیاض کارشناس دفتر سلامت روان وزارت بهداشت گفت‌وگو کردیم. در ادامه مشروح این مصاحبه را می‌خوانید:

ماجرای تبلیغ واکسن «HPV» از کجا شروع شد؟

موضوع تبلیغ واکسن «HPV» چند سال قبل به دلیل دپوی ۲ هزار واکسن وارداتی در وزارت بهداشت آغاز شد. به دلیل اینکه تاریخ انقضای واکسن‌ها رو به پایان بود عده‌ای، طرح تزریق واکسن‌های بایگانی شده را به صورت آزمایشی مطرح کردند. برای اینکه این اقدام را توجیه منطقی کنند از پیامدها و آثار بیماری «HPV» در رسانه‌ها سخن گفتند و آن را بزرگنمایی کردند که همین موضوع منجر به سودجویی افراد شد. «HPV» مثل هر بیماری دیگری که پیامد دارد، می‌تواند مشکلاتی را برای فرد مبتلا ایجاد کند و روی مسائل زناشویی و فرزندآوری اثر بگذارد.

مستندات کافی برای اینکه تزریق این واکسن به صورت عمومی آغاز شود وجود دارد؟

موضوع اصلی این است که آیا انجام اقدام ملی و ادغام برنامه واکسیناسیون به برنامه در وزارت بهداشت و تبدیل آن به پروتکل درمانی و ابلاغ به پزشکان مخصوص فقط با این اظهارات که این بیماری عوارض دارد کافی است؟ و آیا مستندات دیگری نیاز نیست؟ آیا این تبلیغات برای ادغام یک برنامه در وزارت بهداشت ملاک خوبی است یا خیر؟ مسلماً ما نیاز به پژوهش‌های تحلیل هزینه، پژوهش‌های هزینه اثر بخشی و شیوع شناسی معتبر داریم و باید بر اساس این شیوع شناسی و مقاله‌های معتبر و پژوهش‌های تحلیل هزینه، به این نتیجه برسیم که کدام بیماری اولویت سلامت است. در حالی که برای بیماری «HPV» چنین پژوهشی انجام نشده است.

شیوع بیماری «HPV» در کشور ما چقدر است؟

شیوع بیماری «HPV» در کشور ما از حد اقدام پایین‌تر است. بسیاری از کشورها در اروپای غربی و آمریکای شمالی هستند که شیوع این بیماری در آنجا به حدی است که لازم است اقداماتی را برای پیشگیری و اقدام درمانی به صورت ملی انجام دهند و باید پروتکل‌های درمانی و پیشگیری، فعال شود. در واقع ورود به این مسئله در کشورهای مختلف به مسائل فرهنگی و اجتماعی بستگی دارد.

سرمایه گذاری روی واکسن «HPV» از اولویت خارج شده است؟

در کشور ما سرمایه‌گذاری، بودجه‌گذاری، گذاشتن منابع انسانی و مالی روی بیماری «HPV» فعلاً از اولویت خارج شده است. بیماری‌های زیادی در جهان وجود دارد و ما نمی‌توانیم تمام پروتکل، واکسن و بودجه برای تمام بیماری‌ها اختصاص دهیم. صرفاً بیماری‌هایی که در کشور و در منطقه ما شایع است و ملاک‌های لازم برای حمایت را دارا است باید در دستور کار گذاشته شود. اما تاکنون «HPV» در کشور ما از این دست بیماری‌ها نبوده است.

به نظر می‌رسد تبلیغ زیاد تزریق واکسن آن هم برای تمامی افراد یک نوعی از قبح زدایی و مانور رسانه‌ای است که منجر به آسیب‌های اجتماعی می‌شود

تبلیغات این واکسن منجر شده که بسیاری از افراد به دنبال تزریق آن باشند، این واکسن چه زمانی اثربخشی دارد؟

واکسن «HPV» زمانی نتیجه بخش است که در سن نوجوانی تزریق شود. به این ترتیب به نظر می‌رسد تبلیغ زیاد برای تزریق واکسن آن هم برای تمامی افراد یک نوعی از قبح زدایی و مانور رسانه‌ای است که منجر به یک سری آسیب‌های اجتماعی می‌شود. ممکن است به ظاهر ملاک بعضی افراد از تزریق واکسن حمایت از بیماران و پیشگیری باشد اما پشت پرده ماجرا سود این افراد در شیوع و رواج پیدا کردن بعضی آسیب‌های اجتماعی است.

تبلیغات این واکسن باعث پیشگیری از شیوع بیماری می‌شود؟

زمانی که از سوی برخی افراد، تزریق واکسن «HPV» مطرح می‌شود، به این معنا است که یک مکان امن برای کسانی که رابطه خارج از تعهد و چهارچوب خانواده و روابط جنسی کنترل نشده دارند ایجاد شود. تا با امنیت خاطر با خیال راحت این عمل را انجام دهند. این سیاست منجر به افزایش آسیب اجتماعی شده و به کاهش آن کمکی نخواهد کرد.

وزارت بهداشت و متخصصین زنان و زایمان نیز اعلام می‌کنند کاندید اصلی تزریق واکسن «HPV» افرادی هستند که روابط جنسی متعدد و غیر قابل کنترل دارند

چه زمانی لازم است برای تزریق این واکسن اقدام ملی صورت گیرد؟

اگر حد شیوع در سطح کشور بالا برود، لازم است با کارهای تحقیقاتی و میدانی دقیق اقدام لازم انجام شود. در این مواقع کشور مجبور است بعضی سیاست‌های کاهش آسیب اجتماعی را ایجاد کند.

پشت پرده تبلیغ وسیع واکسن چیست؟

اصلی‌ترین معضلی که در باب تبلیغ و دامن زدن به این مسئله توسط مافیای سرمایه وجود دارد، قبح زدایی و عادی سازی جنسی خارج از چارچوب خانواده است که ما داریم با دستان خودمان به آن دامن می‌زنیم. مادری که واکسن را در سن پایین به دخترش تزریق می‌کند آن هم از طریق مراکز بهداشت دولتی، این موضوع در ناخوآگاه در ذهن فرزندش ایجاد می‌کند که حالا او ایمن شده وبدون استرس می‌تواند هر نوع رابطه جنسی داشته باشد بدون اینکه مبتلا به ایدز و «HPV» شود. این نوع برخورد منجر به افزایش آسیب اجتماعی می‌شود.

واکسن «HPV» مناسب تمام خانم‌ها است؟

خیر واکسن «HPV» مناسب تمام خانم‌ها نیست. وزارت بهداشت و متخصصین زنان و زایمان نیز اعلام می‌کنند کاندید اصلی تزریق واکسن «HPV» افرادی هستند که روابط جنسی متعدد و غیر قابل کنترل دارند. در مواردی بسیار نادر که به هیچ عنوان به چشم نمی‌آید ممکن است این بیماری از طریق آرایشگاه و استخر انتقال پیدا کند. غیر از این نوع نادر، دیگر افراد کاندیدای این واکسن نیستند. این قانون فقط در کشور ما، بلکه در تمام دنیا این قانون وجود دارد.

در برخی مواقع ملاحظه می‌کنیم که متخصصین زنان مراجعه کننده را مجبور به تزریق واکسن می‌کنند، این موضوع قانونی است؟

اگر پزشکی تزریق واکسن را به مراجع خود اجبار کند، خلاف قانون عمل کرده و باید با وی برخورد شود و این عمل پیگرد قانونی دارد.

واکسن «HPV» در کشور تولید می‌شود؟

واکسن hpv در کشور تولید می‌شود. منتها امروز به دلیل نبود نیاز و شایع نشدن بیماری در کشور خط تولید آن بسته شده است. آن ۲ هزار واکسن بایگانی شده تولید خود کشور بود. همچنین کاندیدای مربوطه که نیاز به تزریق واکسن دارند می‌توانند از واکسن وارداتی استفاده کنند.