اگزما: علل، علائم، روش‌های درمان و پیشگیری

مقدمه
اگزما یا درماتیت آتوپیک یک بیماری پوستی شایع است که با التهاب، خشکی و خارش پوست همراه است. این بیماری مزمن اغلب به صورت دوره‌ای ظاهر می‌شود و می‌تواند به شدت بر کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارد. اگزما معمولاً در کودکان شایع‌تر است اما بزرگسالان نیز ممکن است به آن مبتلا شوند. در این مقاله، به بررسی علل، انواع، علائم، روش‌های تشخیصی، درمان و پیشگیری از اگزما پرداخته خواهد شد.

انواع اگزما

۱. درماتیت آتوپیک (Atopic Dermatitis)

این نوع اگزما شایع‌ترین نوع است که اغلب در کودکان ظاهر می‌شود و ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد. درماتیت آتوپیک معمولاً در مناطقی مانند صورت، گردن، آرنج و زانوها ظاهر می‌شود.

۲. درماتیت تماسی (Contact Dermatitis)

درماتیت تماسی هنگامی رخ می‌دهد که پوست با ماده‌ای تحریک‌کننده یا حساسیت‌زا تماس پیدا کند. این نوع اگزما معمولاً به دلیل تماس با مواد شیمیایی، فلزات یا مواد شیمیایی در محصولات بهداشتی ایجاد می‌شود.

۳. اگزمای دیسیدروتیک (Dyshidrotic Eczema)

این نوع اگزما که اغلب در کف دست‌ها و پاها ظاهر می‌شود، به شکل زخم‌های کوچک و تاول‌های پر از مایع است و اغلب با خارش و سوزش همراه است.

۴. درماتیت نومولار (Nummular Dermatitis)

در این نوع اگزما، زخم‌های گرد و سکه‌ای شکل بر روی پوست ظاهر می‌شود که به شدت خارش‌دار و التهابی هستند. این نوع معمولاً به دنبال خراشیدگی یا آسیب به پوست ایجاد می‌شود.

۵. اگزمای سبورئیک (Seborrheic Dermatitis)

اگزمای سبورئیک باعث بروز زخم‌های پوسته‌پوسته و چرب در مناطقی از بدن می‌شود که غدد چربی بیشتری دارند، مانند پوست سر، صورت و قفسه سینه.

علل بروز اگزما

علت دقیق اگزما هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما عوامل متعددی می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند. برخی از این عوامل شامل موارد زیر هستند:

• ژنتیک: افرادی که سابقه خانوادگی اگزما، آسم یا آلرژی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به اگزما هستند.
• سیستم ایمنی بدن: اختلالات در سیستم ایمنی می‌تواند به واکنش بیش از حد به عوامل محیطی و مواد حساسیت‌زا منجر شود.
• آلرژن‌ها: موادی مانند گرد و غبار، پرز حیوانات، گرده گیاهان و برخی از غذاها می‌توانند علائم اگزما را تشدید کنند.
• استرس: استرس می‌تواند باعث تحریک یا تشدید علائم اگزما شود.
• آب و هوا: هوای خشک، سرد یا مرطوب می‌تواند به تشدید اگزما کمک کند.

علائم اگزما

علائم اگزما می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و بسته به نوع اگزما و وضعیت پوست متفاوت است. برخی از علائم شایع اگزما عبارتند از:

1. خارش شدید و مداوم: خارش یکی از علائم اصلی اگزما است که معمولاً در طول شب تشدید می‌شود.
2. خشکی و ترک پوست: پوست افراد مبتلا به اگزما اغلب خشک، ترک‌خورده و پوسته‌پوسته است.
3. قرمزی و التهاب: پوست ملتهب و قرمز از دیگر علائم این بیماری است که ممکن است باعث احساس سوزش شود.
4. زخم‌ها و تاول‌ها: در برخی از انواع اگزما، زخم‌های پر از مایع یا تاول‌های کوچک نیز ایجاد می‌شوند.
5. تغییر رنگ پوست: در طول زمان، ممکن است پوست تیره‌تر یا روشن‌تر از حالت عادی شود.

روش‌های تشخیص اگزما

پزشکان معمولاً اگزما را از طریق بررسی علائم و تاریخچه پزشکی تشخیص می‌دهند. در برخی موارد خاص، آزمایشات تکمیلی نیز ممکن است نیاز باشد:

۱. معاینه بالینی

پزشک پوست بیمار را معاینه کرده و با بررسی علائم، نوع و شدت اگزما را تشخیص می‌دهد.

۲. آزمایش‌های آلرژی

در مواردی که پزشک به وجود حساسیت‌های محیطی مشکوک است، ممکن است آزمایشات آلرژی از طریق پوست یا خون انجام شود.

۳. آزمایش بیوپسی پوست

در موارد نادر، بیوپسی پوست ممکن است برای بررسی سایر مشکلات پوستی یا تایید تشخیص انجام شود.

روش‌های درمان اگزما

درمان اگزما به نوع، شدت و عوامل موثر بر بیماری بستگی دارد. هدف از درمان، کاهش علائم، کنترل خارش و التهاب و بهبود کیفیت زندگی فرد است.

۱. کرم‌ها و پمادهای مرطوب‌کننده

مرطوب‌کننده‌ها به جلوگیری از خشکی پوست و کاهش خارش کمک می‌کنند و باید به طور منظم استفاده شوند.

۲. کرم‌ها و پمادهای ضد التهاب

کورتیکواستروئیدها از جمله داروهای ضد التهابی هستند که به کاهش التهاب و خارش کمک می‌کنند. این داروها باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.

۳. داروهای آنتی‌هیستامین

آنتی‌هیستامین‌ها به کاهش خارش و آرامش پوست کمک می‌کنند و اغلب در مواردی که خارش شدید است تجویز می‌شوند.

۴. درمان‌های نوردرمانی

نوردرمانی یا فتوتراپی یکی از روش‌های درمانی است که به کاهش التهاب و خارش پوست کمک می‌کند و در موارد شدید اگزما استفاده می‌شود.

۵. داروهای سیستمیک

در موارد شدید، داروهای سیستمیک مانند ایمونوساپرسورها ممکن است تجویز شوند تا سیستم ایمنی بدن تنظیم شود و علائم کاهش یابد.

پیشگیری از اگزما

پیشگیری از اگزما می‌تواند به کاهش دفعات بروز و شدت علائم کمک کند. برخی از روش‌های پیشگیری شامل موارد زیر هستند:

1. مرطوب نگه داشتن پوست: استفاده منظم از مرطوب‌کننده‌ها به جلوگیری از خشکی پوست و تشدید اگزما کمک می‌کند.
2. پرهیز از مواد حساسیت‌زا: اجتناب از تماس با مواد شیمیایی و آلرژن‌ها که باعث تشدید علائم می‌شوند.
3. استفاده از لباس‌های نخی و گشاد: لباس‌های نخی و گشاد کمک می‌کنند تا پوست کمتر تحریک شود.
4. مدیریت استرس: استرس می‌تواند اگزما را تشدید کند، بنابراین مدیریت استرس از طریق ورزش و مدیتیشن موثر است.

نتیجه‌گیری

اگزما یک بیماری پوستی مزمن است که می‌تواند به شدت بر کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارد. با شناخت علل و عوامل موثر بر بروز آن، می‌توان علائم را کنترل کرد و بهبودی قابل توجهی حاصل کرد. درمان و مدیریت علائم اگزما از طریق مراقبت‌های پوستی و داروهای مناسب امکان‌پذیر است.