سیاه زخم نوعی بیماری است که از طریق نوعی باکتری به انسان منتقل می‌شود. سالانه کمتر از ۲۰۰نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند. در این گزارش به علائم، وضعیت شیوع و راه درمان و پیشگیری از بیماری پرداخته‌ایم.
“سیاه زخم” نوعی بیماری است که از باکتری به نام “آنتراسیس باسیلوس” تشکیل شده است، این باکتری باعث ایجاد “اسپور” می‌شود. اسپورها باکتری‌هایی هستند که در یک پوسته محافظ قرار دارند و می‌توانند برای مدت طولانی در خاک زندگی کنند، در واقع این باکتری در خاک وجود دارد. اگر این باکتری وارد بدن شود، فرد به بیماری سیاه زخم مبتلا می‌شود. به طور طبیعی این باکتری‌ها در خاک وجود دارند و می‌توانند سال‌ها غیر فعال بماند تا زمانی که میزبان مورد نظر خود را پیدا کنند و از طریق آن به بدن میزبان وارد شوند.
در بیشتر مواقع انسان‌هایی که گوشت خام مصرف می‌کنند و یا این‌که با حیوانات آلوده تماس دارند دچار این بیماری می‌شوند.
روش‌های انتقال سیاه زخم
پوستی: از راه تماس و دستکاری مواد آلوده دامی (پشم، پوست، گوشت، پودر استخوان خام و غیره) مبتلا می‌شود. میکروب از راه خراش‌های کوچک پوست وارد بدن انسان می‌شود.
تنفسی: انتقال تنفسی توسط گرد و غبار آلوده به ندرت دیده می‌شود (در کارخانه‌های پشم‌بافی و پشم‌شویی).
گوارشی: انتقال از راه خوراکی توسط گوشت خام یا نیم پز، شیر خام و غیره ممکن است. انتقال از فرد به فرد بسیار نادر است.
علائم بیماری سیاه زخم
در نوع پوستی (رایج‌ترین فرم) شروع عفونت شبیه گزش حشرات با خارش و برآمدگی پوست همراه است. اما طی یک تا دو روز به جراحات تاول‌گونه و سپس به زخم بدون درد با قطری در حدود یک تا سه سانتیمتر و با مشخصه نکروز سیاه رنگ، در مرکز زخم تبدیل می‌شود. به جا ماندن اثر بعد از بهبودی یا اسکار (جای زخم) شایع است. مرگ و میر پوستی، در صورت عدم درمان، حدود ۲۰ درصد است.
آنتراکس تنفسی ممکن است دارای علائمی شبیه آنفلوانزاست. سیاه زخم گوارشی نیز ۳ تا ۵ روز پس از مصرف گوشت خام یا نیمه پخته یا شیر خام دیگر با دردهای شکمی، تهوع، استفراغ، تب و اسهال آغاز می‌شود.
راه تشخیص بیماری سیاه زخم چیست؟
آزمایش خون، روش تشخیص آزمایشگاهی بیماری است. تشخیص از طریق تهیه نمونه از ضایعه پوستی و مایعات آلوده بدن امکان‌پذیر است.
آخرین وضعیت سیاه زخم در کشور
دکتر محبوبه خاتون قنبری؛ کارشناس گروه بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان درباره آخرین وضعیت سیاه زخم در کشور اظهار کرد: در سال‌های اخیر، با توجه به واکسیناسیون دام توسط سازمان دامپزشکی، آمار بیماری کاهش یافته است وکمتر از ۲ نفر در سال به این بیماری مبتلا می‌شوند. این افراد بیشتر کسانی بوده‌اند که با دام سر و کار داشته‌اند و ساکنین شهرها کمتر به این بیماری مبتلا شده‌اند.
وی افزود: در سال ۱۴۰۲ بیشترین موارد از استان‌های اصفهان، آذربایجان غربی، چهار محال و بختیاری و کرمانشاه گزارش شده است.
قنبری ادامه داد: بیشترین موارد گزارش شده در اواخر بهار و فصل تابستان بوده است. با توجه به این‌که این بیماری، بیشتر در رابطه با شغل، اتفاق می‌افتد شیوع آن در اطفال کمتر از بزرگسالان است. بیشترین تعداد در جنس مذکر و بیشترین موارد ابتلا در دامدار و کشاورز و زنان خانه‌دار مشاهده شده است.
سیاه زخم درمان می‌شود؟
استفاده و شروع سریع درمان با آنتی‌بیوتیک‌هایی نظیر پنی‌سیلین، داکسی سیکلین و سیپروفلوکساسین، کمک‌کننده‌است. در سیاه زخم تنفسی پس از ظهور علائم بیماری، درمان تقریباً بی‌نتیجه‌است.
راه پیشگیری از بیماری سیاه زخم چیست؟
مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در پیشگیری از بیماری مؤثر است. در ایران واکسن تنها برای دام‌ها استفاده می‌شود. در صورتی که لباس و وسایل به عامل سیاه زخم آلوده شود، باید آن‌ها را سوزاند. بهترین راه پیشگیری رعایت موازین بهداشت فردی در مواجهه با فراورده‌های حیوانی مثل پشم، پوست و استخوان است.
نویسنده
