آندومتریت یک بیماری التهابی است که لایه داخلی رحم، به نام آندومتر، را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری معمولاً به دلیل عفونت‌های باکتریایی، ویروسی یا قارچی ایجاد می‌شود و می‌تواند منجر به مشکلات جدی در باروری و سلامت عمومی فرد شود. آندومتریت می‌تواند به دو شکل حاد و مزمن بروز کند و بسته به شدت بیماری و عوامل زمینه‌ساز، روشهای درمانی متفاوتی دارد.
در این مقاله، به بررسی آندومتریت، علل ایجاد، علائم، روشهای تشخیص، درمان و پیشگیری از این بیماری خواهیم پرداخت.
بخش ۱: آندومتر و عملکرد آن در بدن
آندومتر لایه داخلی رحم است که هر ماه تحت تأثیر چرخه قاعدگی قرار می‌گیرد. این لایه به‌طور منظم ضخیم شده و آماده می‌شود تا در صورت بارداری، تخمک بارور شده را پذیرش کند. اگر بارداری رخ ندهد، لایه آندومتر در طی قاعدگی ریزش می‌کند و دوباره شروع به بازسازی می‌کند. نقش آندومتر در باروری بسیار حیاتی است و هر گونه اختلال در عملکرد آن می‌تواند مشکلاتی در بارداری و سلامت رحم ایجاد کند.
بخش ۲: آندومتریت چیست؟
آندومتریت به التهاب لایه آندومتر اطلاق می‌شود. این التهاب معمولاً به دلیل عفونت ایجاد می‌شود و ممکن است باعث علائمی مانند درد، تب و خونریزی غیرطبیعی شود. آندومتریت می‌تواند به دو شکل بروز کند:
۱. آندومتریت حاد
آندومتریت حاد معمولاً به دلیل عفونت‌های باکتریایی ایجاد می‌شود و علائم آن به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شود. این نوع آندومتریت ممکن است به دنبال زایمان، سقط جنین، یا استفاده از دستگاه‌های داخل رحمی (IUD) رخ دهد.
۲. آندومتریت مزمن
آندومتریت مزمن نوعی التهاب طولانی‌مدت در آندومتر است که ممکن است علائم خفیف‌تری نسبت به نوع حاد داشته باشد. این نوع آندومتریت معمولاً با ناباروری مرتبط است و در افرادی که دارای سابقه عفونت‌های رحمی یا بیماری‌های مزمن هستند، بیشتر دیده می‌شود.
بخش ۳: علل ایجاد آندومتریت
دلایل مختلفی می‌توانند منجر به بروز آندومتریت شوند. عفونت‌ها، زایمان و روشهای جراحی از عوامل اصلی ایجاد این بیماری هستند. در ادامه به بررسی دلایل رایج ایجاد آندومتریت می‌پردازیم:
۱. عفونت‌های باکتریایی
یکی از شایع‌ترین علل آندومتریت، عفونت‌های باکتریایی است. باکتری‌هایی مانند استرپتوکوک، استافیلوکوک و گنوره می‌توانند از طریق واژن وارد رحم شوند و باعث عفونت در لایه آندومتر شوند. این عفونت‌ها ممکن است به دلیل رابطه جنسی، زایمان یا جراحی‌های رحمی ایجاد شوند.
۲. عفونت‌های مقاربتی
بیماری‌های مقاربتی مانند کلامیدیا و گنوره می‌توانند منجر به عفونت و التهاب در رحم و آندومتر شوند. اگر این عفونت‌ها درمان نشوند، می‌توانند به سایر بخش‌های دستگاه تناسلی گسترش یابند و مشکلات جدی‌تری مانند بیماری التهابی لگن (PID) ایجاد کنند.
۳. زایمان و سقط جنین
بعد از زایمان یا سقط جنین، رحم برای مدتی آسیب‌پذیرتر است و احتمال عفونت در آن بیشتر است. به‌ویژه اگر بخشی از بافت جنینی یا جفت در رحم باقی بماند، این بافت می‌تواند به محل رشد باکتری‌ها تبدیل شود و باعث آندومتریت شود.
۴. روشهای جراحی رحم
استفاده از ابزارهای جراحی در رحم، مانند کورتاژ یا هیستروسکوپی، می‌تواند خطر ایجاد آندومتریت را افزایش دهد. همچنین استفاده از دستگاه‌های داخل رحمی (IUD) نیز در برخی موارد می‌تواند باعث تحریک و عفونت در رحم شود.
۵. ضعف سیستم ایمنی
افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت‌ها و التهاب‌های رحمی مانند آندومتریت قرار دارند. ضعف سیستم ایمنی می‌تواند ناشی از بیماری‌های مزمن یا مصرف داروهای سرکوب‌کننده ایمنی باشد.
بخش ۴: علائم آندومتریت
آندومتریت می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند که بسته به شدت عفونت و نوع التهاب متفاوت است. برخی از افراد ممکن است علائم خفیف‌تری داشته باشند و حتی متوجه بیماری خود نشوند، در حالی که در دیگران، علائم شدیدتری بروز می‌کند.
۱. درد در ناحیه پایین شکم
یکی از علائم شایع آندومتریت، درد و ناراحتی در ناحیه پایین شکم است. این درد ممکن است خفیف یا شدید باشد و معمولاً به‌صورت مداوم یا متناوب احساس می‌شود.
۲. خونریزی غیرطبیعی از رحم
افراد مبتلا به آندومتریت ممکن است دچار خونریزی غیرطبیعی رحمی شوند. این خونریزی ممکن است به‌صورت لکه‌بینی بین دوره‌های قاعدگی یا خونریزی شدید در دوره قاعدگی ظاهر شود.
۳. تب و لرز
در مواردی که عفونت باعث آندومتریت شده باشد، ممکن است فرد دچار تب و لرز شود. تب معمولاً نشان‌دهنده وجود یک عفونت سیستمیک در بدن است.
۴. ترشحات غیرطبیعی واژن
ترشحات غلیظ، بدبو و غیرطبیعی از واژن یکی دیگر از علائم رایج آندومتریت است. این ترشحات ممکن است به دلیل تجمع باکتری‌ها در رحم ایجاد شوند.
۵. احساس خستگی و ضعف
افراد مبتلا به آندومتریت ممکن است دچار خستگی مداوم و احساس ضعف شوند. این حالت به دلیل مبارزه بدن با عفونت و التهاب ایجاد می‌شود.
۶. مشکلات باروری
در مواردی که آندومتریت مزمن باشد، ممکن است فرد دچار ناباروری یا مشکلات باروری شود. التهاب مزمن در لایه آندومتر می‌تواند از پذیرش تخمک بارور شده جلوگیری کند و منجر به سقط جنین یا ناباروری شود.
بخش ۵: روشهای تشخیص آندومتریت
تشخیص آندومتریت معمولاً با معاینه بالینی و بررسی علائم بیمار آغاز می‌شود. پزشک ممکن است از آزمایش‌های مختلفی برای تشخیص دقیق‌تر این بیماری استفاده کند. برخی از روشهای تشخیصی شامل موارد زیر است:
۱. معاینه لگنی
پزشک با انجام معاینه لگنی، وضعیت رحم و تخمدان‌ها را بررسی می‌کند. این معاینه ممکن است به پزشک کمک کند تا وجود التهاب یا حساسیت در رحم را تشخیص دهد.
۲. آزمایش‌های خونی
در صورت شک به عفونت، پزشک ممکن است از آزمایش‌های خونی برای بررسی سطح گلبول‌های سفید و سایر نشانگرهای التهابی استفاده کند. افزایش تعداد گلبول‌های سفید معمولاً نشان‌دهنده وجود یک عفونت در بدن است.
۳. آزمایش‌های ترشحات واژن
پزشک ممکن است نمونه‌ای از ترشحات واژن را برای بررسی نوع باکتری یا ویروس عامل عفونت جمع‌آوری کند. این آزمایش می‌تواند به تعیین دقیق‌تر علت آندومتریت و تجویز داروهای مناسب کمک کند.
۴. بیوپسی آندومتر
در مواردی که پزشک به آندومتریت مزمن مشکوک باشد، ممکن است از روش بیوپسی آندومتر برای بررسی وضعیت لایه داخلی رحم استفاده کند. در این روش، نمونه‌ای از بافت آندومتر برداشته شده و تحت بررسی‌های آزمایشگاهی قرار می‌گیرد.
۵. تصویربرداری از رحم
در برخی موارد، پزشک ممکن است از سونوگرافی لگنی یا هیستروسکوپی برای بررسی وضعیت رحم استفاده کند. این روش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا هرگونه ناهنجاری یا عفونت در رحم را تشخیص دهد.
بخش ۶: درمان آندومتریت
درمان آندومتریت بستگی به علت ایجاد بیماری، شدت علائم و وضعیت کلی بیمار دارد. در بیشتر موارد، درمان شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد التهابی است. در موارد شدیدتر یا مزمن، ممکن است نیاز به روشهای درمانی دیگر باشد.
۱. مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها
در صورتی که آندومتریت ناشی از عفونت باکتریایی باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی یا تزریقی تجویز کند. آنتی‌بیوتیک‌ها به از بین بردن باکتری‌های عامل عفونت کمک می‌کنند و معمولاً پس از چند روز مصرف علائم بهبود می‌یابد.
۲. داروهای ضد التهاب
برای کاهش التهاب و درد، پزشک ممکن است داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن تجویز کند. این داروها به کاهش التهاب و تسکین درد کمک می‌کنند.
۳. درمان عفونت‌های مقاربتی
اگر آندومتریت به دلیل عفونت‌های مقاربتی مانند کلامیدیا یا گنوره ایجاد شده باشد، پزشک ممکن است درمان‌های خاصی برای مقابله با این عفونت‌ها تجویز کند. درمان شریک جنسی نیز ممکن است در جلوگیری از عفونت مجدد ضروری باشد.
۴. جراحی
در موارد نادر که آندومتریت به دلیل وجود توده‌های غیرطبیعی یا مشکلات ساختاری در رحم ایجاد شده باشد، ممکن است نیاز به جراحی باشد. روشهای جراحی مانند هیستروسکوپی یا کورتاژ ممکن است برای برداشتن بافت‌های آسیب‌دیده یا تخلیه رحم انجام شود.
بخش ۷: پیشگیری از آندومتریت
پیشگیری از آندومتریت به‌ویژه پس از زایمان یا جراحی‌های رحمی از اهمیت زیادی برخوردار است. در ادامه به برخی از راه‌های پیشگیری از این بیماری اشاره می‌کنیم:
۱. رعایت بهداشت شخصی
رعایت بهداشت فردی و شستشوی منظم ناحیه تناسلی می‌تواند به جلوگیری از عفونت‌های باکتریایی و مقاربتی کمک کند. استفاده از لباس‌های نخی و تمیز نیز توصیه می‌شود.
۲. استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری ایمن
برای جلوگیری از عفونت‌های مقاربتی، استفاده از کاندوم در هنگام رابطه جنسی توصیه می‌شود. این روش می‌تواند از انتقال باکتری‌ها و ویروس‌های مقاربتی جلوگیری کند.
۳. مراقبت‌های پس از زایمان یا جراحی
پس از زایمان یا هر گونه جراحی رحمی، باید به توصیه‌های پزشک در مورد مراقبت‌های پس از عمل توجه کرد. مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها طبق دستور پزشک و مراجعه منظم به پزشک برای بررسی وضعیت رحم می‌تواند از بروز عفونت جلوگیری کند.
نتیجه‌گیری
آندومتریت یک بیماری التهابی رحم است که به دلیل عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی ایجاد می‌شود و می‌تواند منجر به علائمی مانند درد شکم، خونریزی غیرطبیعی و مشکلات باروری شود. تشخیص و درمان به‌موقع آندومتریت با مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و رعایت بهداشت شخصی می‌تواند از عوارض جدی‌تر جلوگیری کند. پیشگیری از آندومتریت با مراقبت‌های پس از زایمان یا جراحی و استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری ایمن امکان‌پذیر است.
نویسنده
