کیست بارتولن چیست و چگونه درمان می‌شود؟

کیست بارتولن یک نوع کیست خوش‌خیم است که در غدد بارتولن که در دو طرف دهانه واژن قرار دارند، به وجود می‌آید. این غدد مسئول تولید مایعی هستند که به روان‌کاری واژن در هنگام فعالیت جنسی کمک می‌کند. زمانی که خروجی این غدد مسدود شود، مایعات در داخل غده تجمع می‌کنند و منجر به تشکیل کیست می‌شود. کیست بارتولن معمولاً بدون درد و کوچک است، اما در مواردی که عفونت رخ دهد، می‌تواند به آبسه بارتولن تبدیل شود که همراه با درد و تورم شدید است.

در این مقاله به بررسی کامل کیست بارتولن، علل ایجاد، علائم، روش‌های تشخیص، درمان و پیشگیری از این بیماری خواهیم پرداخت.

بخش ۱: غدد بارتولن چیست و چگونه عمل می‌کند؟

غدد بارتولن یا غدد وستیبولار بزرگ، دو غده کوچک به اندازه نخود هستند که در دو طرف دهانه واژن قرار دارند. این غدد، مایعی شفاف و لغزنده ترشح می‌کنند که به روان‌کاری و مرطوب نگه‌داشتن ناحیه واژن به‌ویژه در هنگام رابطه جنسی کمک می‌کند.

در حالت طبیعی، مایعات از طریق مجرای کوچکی که از هر غده خارج می‌شود، به دهانه واژن ترشح می‌شوند. اگر این مجرا مسدود شود، مایعات در داخل غده جمع شده و کیست بارتولن شکل می‌گیرد. این کیست‌ها معمولاً کوچک و بدون درد هستند، اما در صورت عفونت، ممکن است به آبسه‌های دردناکی تبدیل شوند.

بخش ۲: دلایل ایجاد کیست بارتولن

کیست بارتولن زمانی به وجود می‌آید که مجرای غدد بارتولن مسدود شود و مایعات نتوانند از غده خارج شوند. این انسداد ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد که در ادامه به بررسی این عوامل می‌پردازیم:

۱. عفونت‌های باکتریایی

یکی از دلایل اصلی انسداد مجاری بارتولن، عفونت‌های باکتریایی است. باکتری‌های معمولی که در بدن یا ناحیه تناسلی وجود دارند، مانند استافیلوکوک و ای‌کولای، ممکن است باعث عفونت در غدد بارتولن شوند. در مواردی که عفونت رخ می‌دهد، کیست می‌تواند به آبسه بارتولن تبدیل شود.

۲. بیماری‌های مقاربتی (STDs)

برخی از بیماری‌های مقاربتی مانند گنوره و کلامیدیا می‌توانند باعث عفونت غدد بارتولن شوند. این بیماری‌ها با انتقال باکتری‌ها از طریق رابطه جنسی، ممکن است مجاری غدد بارتولن را مسدود کرده و منجر به ایجاد کیست شوند.

۳. التهاب مزمن

در برخی موارد، التهاب‌های مزمن ناحیه تناسلی می‌تواند باعث انسداد مجاری غدد بارتولن شود. این التهاب‌ها ممکن است به دلیل تحریک مداوم یا واکنش‌های آلرژیک به محصولات بهداشتی، لباس‌های تنگ، یا مواد شیمیایی ایجاد شوند.

۴. تروما یا آسیب به ناحیه تناسلی

آسیب‌ها یا ضربات فیزیکی به ناحیه تناسلی نیز ممکن است منجر به انسداد مجاری غدد بارتولن و تشکیل کیست شود. این آسیب‌ها ممکن است در اثر تصادفات، زایمان یا جراحی‌های ناحیه تناسلی رخ دهند.

بخش ۳: علائم کیست بارتولن

بسیاری از کیست‌های بارتولن کوچک و بدون درد هستند و ممکن است فرد حتی متوجه وجود آن‌ها نشود. با این حال، در مواردی که کیست بزرگ‌تر شود یا عفونت رخ دهد، ممکن است علائم زیر ظاهر شوند:

۱. برجستگی یا تورم در ناحیه واژن

یکی از علائم شایع کیست بارتولن، وجود تورم یا برجستگی در یکی از دو طرف دهانه واژن است. این برجستگی معمولاً بدون درد است و اندازه آن می‌تواند از چند میلی‌متر تا چند سانتی‌متر متغیر باشد.

۲. احساس ناراحتی یا درد در هنگام نشستن یا فعالیت جنسی

در مواردی که کیست بارتولن بزرگ شود یا به آبسه تبدیل شود، ممکن است فرد در هنگام نشستن، راه رفتن یا رابطه جنسی دچار درد و ناراحتی شود.

۳. قرمزی و التهاب در ناحیه واژن

در مواردی که کیست عفونی شود، ناحیه اطراف کیست ممکن است قرمز، ملتهب و گرم شود. این علائم معمولاً نشان‌دهنده وجود آبسه بارتولن است.

۴. ترشح چرکی یا خون‌آلود

اگر کیست بارتولن عفونی شود و به آبسه تبدیل گردد، ممکن است ترشحات چرکی یا خون‌آلود از ناحیه کیست خارج شود. این وضعیت معمولاً با درد شدید همراه است.

۵. تب و احساس ضعف

در موارد شدیدتر که کیست به عفونت‌های جدی تبدیل شود، ممکن است بیمار دچار تب، احساس ضعف و لرز شود.

بخش ۴: روش‌های تشخیص کیست بارتولن

تشخیص کیست بارتولن معمولاً با معاینه فیزیکی و بررسی علائم بالینی توسط پزشک انجام می‌شود. با این حال، در برخی موارد که علائم شدیدتر باشد یا پزشک به عفونت‌های مقاربتی یا سرطان مشکوک شود، ممکن است از آزمایش‌های اضافی استفاده کند.

۱. معاینه بالینی

پزشک با انجام معاینه لگنی، ناحیه واژن و دهانه واژن را بررسی می‌کند تا وجود هرگونه تورم یا برجستگی را تشخیص دهد. این معاینه معمولاً بدون درد است و به پزشک کمک می‌کند تا اندازه و محل کیست را ارزیابی کند.

۲. آزمایش‌های عفونت‌های مقاربتی (STDs)

اگر پزشک به بیماری‌های مقاربتی مشکوک باشد، ممکن است از آزمایش‌های خونی یا آزمایش ترشحات واژن برای بررسی عفونت‌های مقاربتی مانند گنوره و کلامیدیا استفاده کند.

۳. آزمایش‌های تصویربرداری

در موارد نادر که کیست بارتولن به‌طور غیرمعمول بزرگ باشد یا علائم غیرعادی مانند خونریزی واژینال وجود داشته باشد، پزشک ممکن است از سونوگرافی یا ام‌آر‌آی برای بررسی دقیق‌تر ساختار کیست و نواحی اطراف آن استفاده کند.

۴. نمونه‌برداری (بیوپسی)

در موارد نادر که پزشک به وجود توده‌های غیرطبیعی یا سرطان غدد بارتولن مشکوک باشد، ممکن است نیاز به نمونه‌برداری از کیست باشد. این روش شامل برداشتن نمونه کوچکی از بافت کیست و بررسی آن در آزمایشگاه است.

بخش ۵: درمان کیست بارتولن

درمان کیست بارتولن بستگی به اندازه کیست، وجود عفونت و میزان درد و ناراحتی بیمار دارد. در بسیاری از موارد، کیست‌های کوچک و بدون درد نیازی به درمان خاصی ندارند و تنها با مراقبت‌های خانگی مدیریت می‌شوند. با این حال، در مواردی که کیست بزرگ شود یا عفونی شود، ممکن است نیاز به مداخلات پزشکی باشد.

۱. درمان‌های خانگی

در مواردی که کیست کوچک و بدون عفونت باشد، برخی از درمان‌های خانگی می‌توانند به تسکین علائم و تسریع در بهبودی کمک کنند:

• نشستن در آب گرم: یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌های درمان کیست بارتولن، نشستن در وان آب گرم است. این کار می‌تواند به باز شدن مجرای غده و خروج مایعات از کیست کمک کند.
• استفاده از کمپرس گرم: قرار دادن کمپرس گرم بر روی ناحیه کیست می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
• پرهیز از تحریک ناحیه: اجتناب از لباس‌های تنگ و محصولات بهداشتی تحریک‌کننده می‌تواند به کاهش التهاب و پیشگیری از تشدید کیست کمک کند.

۲. درمان‌های دارویی

اگر کیست بارتولن عفونی شود یا علائم شدیدتری داشته باشد، پزشک ممکن است از داروهای آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضد درد برای درمان استفاده کند.

• آنتی‌بیوتیک‌ها: در مواردی که کیست به دلیل عفونت باکتریایی ایجاد شده باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک‌ها را تجویز کند تا عفونت کنترل شود.
• داروهای ضد درد: مصرف مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.

۳. درناژ کیست (تخلیه کیست)

در مواردی که کیست بارتولن بزرگ و عفونی شود و به آبسه بارتولن تبدیل گردد، پزشک ممکن است نیاز به درناژ کیست یا تخلیه آن داشته باشد. این روش شامل برش کوچکی در کیست برای تخلیه مایعات داخل آن است. در برخی موارد، پزشک ممکن است از کاتتر برای تخلیه طولانی‌مدت کیست استفاده کند.

۴. مارسوپیالیزاسیون

در مواردی که کیست‌های بارتولن مکرراً عود می‌کنند یا به آبسه‌های مکرر تبدیل می‌شوند، پزشک ممکن است روش مارسوپیالیزاسیون را پیشنهاد دهد. این روش شامل ایجاد یک برش در کیست و دوختن لبه‌های آن به یکدیگر است تا مجرای جدیدی برای تخلیه مایعات ایجاد شود و از انسداد مجدد جلوگیری کند.

۵. جراحی برداشتن غدد بارتولن

در موارد نادر که کیست بارتولن به‌طور مداوم عود می‌کند و به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهد، پزشک ممکن است تصمیم به برداشتن کامل غدد بارتولن بگیرد. این جراحی معمولاً در موارد شدید و به عنوان آخرین راه‌حل انجام می‌شود.

بخش ۶: پیشگیری از کیست بارتولن

پیشگیری از کیست بارتولن به‌طور کامل ممکن نیست، اما با رعایت برخی از نکات بهداشتی و مراقبت‌های مناسب، می‌توان از بروز مکرر آن جلوگیری کرد. در ادامه به برخی از روش‌های پیشگیری از کیست بارتولن اشاره می‌کنیم:

۱. رعایت بهداشت فردی

رعایت بهداشت مناسب ناحیه تناسلی می‌تواند به کاهش خطر عفونت و التهاب در غدد بارتولن کمک کند. شستشوی منظم ناحیه تناسلی با آب گرم و محصولات بهداشتی ملایم توصیه می‌شود.

۲. اجتناب از لباس‌های تنگ

پوشیدن لباس‌های گشاد و پنبه‌ای می‌تواند به جریان هوا در ناحیه تناسلی کمک کرده و از انسداد مجاری غدد بارتولن جلوگیری کند. همچنین، از پوشیدن لباس‌های تنگ که ممکن است باعث تحریک و التهاب ناحیه شوند، باید پرهیز کرد.

۳. استفاده از محصولات بهداشتی بدون مواد شیمیایی

استفاده از صابون‌ها، ژل‌های بهداشتی و نوارهای بهداشتی بدون مواد شیمیایی و عطر می‌تواند به کاهش تحریک و التهاب در ناحیه تناسلی کمک کند.

۴. پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی

استفاده از کاندوم و رعایت روابط جنسی ایمن می‌تواند به پیشگیری از عفونت‌های مقاربتی که ممکن است منجر به تشکیل کیست بارتولن شوند، کمک کند.

نتیجه‌گیری

کیست بارتولن یک مشکل شایع و معمولاً خوش‌خیم است که در بیشتر موارد بدون درد و علائم خاص است. با این حال، در صورت عفونت یا بزرگ شدن کیست، ممکن است نیاز به درمان‌های دارویی یا جراحی داشته باشد. تشخیص به‌موقع و درمان مناسب می‌تواند از بروز عوارض جدی مانند آبسه بارتولن جلوگیری کند. رعایت بهداشت مناسب و مراقبت‌های پیشگیرانه نیز می‌تواند به کاهش خطر بروز کیست بارتولن کمک کند.