بوتولیسم یک بیماری جدی است که توسط باکتری به نام کلستریدیوم بوتولینوم ایجاد می شود. باکتری ها سمی تولید می کنند که می تواند به سیستم عصبی بدن شما حمله کند؛ در صورت عدم درمان، بوتولیسم می تواند کشنده باشد.
مسمومیت بوتولیسم نادر است اما چون ممکن است باعث مرگ شود، اگر شما یا فرزندتان علائم بوتولیسم را داشتید، باید با ۱۱۵ تماس بگیرید یا به نزدیکترین اورژانس بروید. علائم ممکن است شامل افتادگی پلک و سایر علائمی باشد که بر عضلات صورت، چشم ها و گلو تأثیر می گذارد و در نهایت می تواند بر عضلات مربوط به تنفس تأثیر بگذارد.
با کلستریدیوم بوتولینوم چه اتفاقی برای شما می افتد؟
سموم کلستریدیوم بوتولینوم به اعصاب شما حمله می کنند که می تواند باعث ضعف و فلج عضلات شما شود، مانند عضلاتی که به شما کمک می کنند حرکت کنید، صحبت کنید و قورت دهید. اگر سموم به اعصابی که تنفس شما را کنترل می کنند حمله کنند، می تواند کشنده باشد.
انواع مختلفی از بوتولیسم وجود دارد. شایع ترین انواع آن عبارتند از: بوتولیسم غذایی، بوتولیسم نوزاد و بوتولیسم زخم.
بوتولیسم یاتروژنیک و بوتولیسم توکسمی روده بالغ از دیگر اشکال نادر بوتولیسم هستند.
بوتولیسم غذایی
بوتولیسم ناشی از غذا ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که شما غذاهای آلوده به هاگ کلستریدیوم بوتولینوم بخورید. هنگامی که غذا به طور نامناسب ذخیره شود، باکتری ها می توانند رشد کنند. همانطور که باکتری ها رشد می کنند، سموم را در غذای شما آزاد می کنند.
بوتولیسم ناشی از غذا معمولاً زمانی رخ می دهد که غذاهای کنسرو شده به درستی نگهداری یا ذخیره نشوند. اگرچه این شرایط نادر است، اما غذاهای کنسرو شده که در فروشگاه به شکلی صحیح نگهداری نشده است نیز می توانند باعث بوتولیسم شوند.
سایر منابع بوتولیسم ناشی از غذا عبارتند از:
- روغن های دم کرده با گیاهان
- سیب زمینی پخته شده در فویل آلومینیومی
- سس پنیر کنسرو شده
- کنسرو گوجه فرنگی
- آب هویج
- غذاهایی که برای مدت طولانی گرم یا در یخچال باقی می مانند
بوتولیسم نوزاد
بوتولیسم در نوزادان ممکن است زمانی رخ دهد که هاگ کلستریدیوم بوتولینوم بلعیده شود. هنگامی که هاگ ها به روده کودک شما می رسد، رشد کرده و سم را آزاد می کند. منبع هاگ همیشه مشخص نیست اما آنها معمولا در خاک و گرد و غبار یافت می شوند. هنگامی که خاک و گرد و غبار در هوا پخش می شود، کودک شما ممکن است آنها را تنفس کند.
این هاگ ممکن است در عسل نیز وجود داشته باشد. مصرف هاگ بوتولینوم در کودکان بزرگتر و بزرگسالان سالم باعث بوتولیسم نمی شود اما به دلایل نامعلوم، این سم در نوزادان کمتر از ۱۲ ماه ترشح می شود. به همین دلیل است که متخصصان توصیه می کنند که نوزادان حداقل تا یک سالگی عسل نخورند.
بوتولیسم زخم
بوتولیسم زخم زمانی ایجاد می شود که اسپور کلستریدیوم بوتولینوم وارد زخم شود؛ وقتی هاگ ها وارد زخم می شوند، رشد کرده و سموم را در جریان خون آزاد می کنند.
بوتولیسم زخم اغلب در افرادی رخ می دهد که از سوزن برای تزریق دارو به رگ های خود استفاده می کنند. این نوع مسمومیت در موارد نادر، ممکن است پس از جراحی یا آسیب جدی نیز ایجاد شود.
بوتولیسم یاتروژنیک
بوتولیسم یاتروژنیک زمانی رخ می دهد که سم بوتولینوم (Botox®) بیش از حد تزریق شده باشد. بوتاکس از شکل خالص شده و به شدت رقیق شده کلستریدیوم بوتولینوم استفاده می کند. ممکن است به دلایل زیبایی، مانند رفع چین و چروک، سم بوتولینوم را دریافت کنید یا ممکن است پزشک آنها را به دلایل پزشکی مانند سردردهای میگرنی برای شما تجویز کند.
بوتولیسم با بوتاکس نادر است اما شما فقط باید این نوع تزریق سم بوتولینوم را نزد یک متخصص انجام دهید.
بوتولیسم توکسمی روده بزرگسالان
بوتولیسم توکسمی روده بزرگسالان به عنوان کلونیزاسیون روده بزرگسالان نیز شناخته می شود. این یک نوع بسیار نادر از بوتولیسم است که می تواند زمانی اتفاق بیفتد که هاگ کلستریدیوم بوتولینوم وارد روده شما شود. هاگ ها مانند بوتولیسم نوزادی رشد می کنند و سم تولید می کنند. اگر یک بیماری جدی دارید که بر سیستم گوارش شما تأثیر می گذارد، ممکن است احتمال ابتلا به این شکل از بوتولیسم بیشتر بشود.
بوتولیسم چقدر شایع است؟
بوتولیسم نادر است. در سال ۲۰۱۸، ۲۴۲ مورد تایید شده بوتولیسم به مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا (CDC) گزارش شد و بیشتر موارد مربوط به بوتولیسم نوزادان بود.
علائم و نشانه های بوتولیسم (کلستریدیوم بوتولینوم) چیست ؟
علائم بوتولیسم نوزادان می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. آنها ممکن است بین ۳ تا ۳۰ روز پس از قرار گرفتن در معرض اسپورهای کلستریدیوم بوتولینوم ایجاد شوند. علائم بوتولیسم نوزاد می تواند شامل موارد زیر باشد:
- افتادگی پلک (پتوز)
- از دست دادن حالت چهره
- آب ریزش دهان
- گریه ضعیف شده
- تغذیه آهسته یا ضعیف
- کاهش رفلکس گگ
- یبوست
- ضعف یا شلی
- دشواری در تنفس
علائم بوتولیسم در کودکان بزرگتر و بزرگسالان معمولاً از عضلات صورت، چشم ها و گلو شروع می شود. بدون درمان، علائم می توانند به سایر قسمت های بدن شما سرایت کنند. علائم می تواند از چند ساعت تا چند روز پس از مصرف هاگ بوتولیسم ظاهر شود. علائم عبارتند از:
- افتادگی پلک (پتوز)
- دید دوتایی یا تاری
- خشکی دهان
- لکنت زبان
- مشکل در بلع (دیسفاژی)
- دشواری در تنفس
- ضعف یا فلج بازوها یا پاهای شما
- تهوع و استفراغ
چه چیزی باعث بوتولیسم می شود؟
باکتری به نام کلستریدیوم بوتولینوم باعث بوتولیسم می شود. گاهی اوقات باکتری های کلستریدیوم بوتیریکوم یا کلستریدیوم باراتی باعث بوتولیسم می شوند. شما می توانید بدون اینکه بیمار شوید با باکتری یا هاگ آن در تماس باشید. اما تحت شرایط خاصی، هاگ ها می توانند رشد کنند.
سپس این باکتری های بالغ سمومی را آزاد می کنند. هنگامی که سموم آزاد می شوند، به سرعت در جریان خون شما پخش می شوند و به اعصاب شما می چسبند؛ بوتولیسم زمانی ایجاد می شود که آن اعصاب دیگر کار نکنند. شرایطی که به هاگ اجازه رشد می دهد عبارتند از:
- اکسیژن پایین یا کمبود اکسیژن
- اسیدیته کم، شکر یا نمک
- دمای پخت و پز بسیار پایین (حتی جوشیدن ممکن است هاگ ها را از بین نبرد)
- مقادیر معینی آب
چگونه به بوتولیسم (کلستریدیوم بوتولینوم) مبتلا می شوید ؟
شما می توانید کلستریدیوم بوتولینوم را بخاطر زخم عفونی یا خوردن غذای آلوده دریافت کنید. اما باکتری ها سمومی را آزاد می کنند که اگر از طریق دهان وارد بدن شما شوند یا به پوست شما وارد شود، می توانند شما را بیمار کنند.
کلستریدیوم بوتولینوم معمولا در چه چیزی وجود دارد؟
اسپورهای باکتری کلستریدیوم بوتولینوم معمولاً در خاک یافت می شوند اما به ندرت شما را بیمار می کنند. این باکتری گاهی اوقات در سبزیجات، ماهی یا گوشت های کنسرو شده یافت می شود. غذاهایی که با روش‌های کنسرو خانگی نگهداری می‌شوند، بیشتر از غذاهایی که در فروشگاه‌های مواد غذایی یافت می‌شوند، آلوده می‌شوند.
نوزادان زیر یک سال می توانند سموم کلستریدیوم بوتولینوم را از طریق عسل مصرف کنند.
بوتولیسم (کلستریدیوم بوتولینوم) چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص بوتولیسم، پزشک شما یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. آنها از شما در مورد علائم شما می پرسند و عضلات ضعیف یا فلج را بررسی می کنند.
بوتولیسم می تواند شبیه علائم سایر بیماری ها از جمله سکته مغزی، مننژیت و سندرم گیلن باره باشد. بنابراین، پزشک شما ممکن است نیاز به انجام آزمایش های بیشتری برای تأیید تشخیص بوتولیسم داشته باشد.
چه آزمایشاتی برای تشخیص بوتولیسم انجام می شود؟
برای تأیید تشخیص بوتولیسم، پزشک می تواند آزمایشی را انجام دهد که نشان می دهد سم در خون، مدفوع یا استفراغ شما وجود دارد. نمونه های غذای مشکوک را نیز می توان از نظر سم مورد آزمایش قرار داد.
سایر آزمایشاتی که پزشک شما ممکن است از آنها استفاده کند عبارتند از:
- اسکن مغز
- معاینه مایع نخاعی
- تست های عملکرد عصب و عضله (الکترومیوگرافی)
نتایج آزمایش ممکن است چند روز طول بکشد. بنابراین، اگر مشکوک به بوتولیسم باشد، ممکن است پزشک شما بلافاصله درمان را آغاز کند.
بوتولیسم (کلستریدیوم بوتولینوم) چگونه درمان می شود؟
بسته به علت و شدت بوتولیسم شما، پزشک شما ممکن است از گزینه های درمانی مختلفی استفاده کند.
در رایج ترین نوع درمان، پزشک شما دارویی به نام آنتی توکسین به شما می دهد. آنتی توکسین ها فعالیت سم را در جریان خون شما مسدود می کنند که از آسیب بیشتر سموم جلوگیری می کند اما آنتی‌توکسین نمی‌تواند چیزی را که قبلاً آسیب دیده است، درمان کند. ممکن است لازم باشد تا هفته ها یا ماه ها در بیمارستان بمانید.
اگر مشکلات تنفسی دارید، ممکن است پزشک برای شما از دستگاه تنفس (وننتیلاتور) استفاده کند. ونتیلاتور دستگاهی است که به شما کمک می کند نفس بکشید. تا زمانی که هر فلجی که بر تنفس شما اثر می گذارد از بین برود، روی دستگاه تنفس مصنوعی خواهید بود.
اگر بوتولیسم زخم دارید، ممکن است نیاز به عمل جراحی برای برداشتن قسمت آلوده زخم خود داشته باشید. پس از عمل، ممکن است برای جلوگیری از عود عفونت، آنتی بیوتیک مصرف کنید.
آیا بوتولیسم قابل درمان است؟
هیچ درمان خاصی نمی تواند بوتولیسم را درمان کند، اگرچه آسیب خفیف عصبی می تواند بهبود یابد. آنتی توکسین ها می توانند آسیب بیشتر سم را متوقف کنند.
عوارض بوتولیسم چیست؟
بوتولیسم می تواند ماهیچه هایی را که به شما در بلع و تنفس کمک می کنند فلج کند. در حالی که آنتی‌توکسین‌ها می‌توانند در بسیاری از موارد کمک کنند، برخی از افراد به دلیل مشکلات تنفسی و عفونت‌ها جان خود را از دست می‌دهند. علاوه بر این، مشکلات سلامتی که ممکن است در نتیجه بوتولیسم ایجاد شود عبارتند از:
- خستگی مفرط
- ضعف دراز مدت
- تنگی نفس
- پنومونی آسپیراسیون و عفونت
- مشکلات سیستم عصبی
پس از درمان بوتولیسم چه انتظاری می توانم داشته باشم؟
بسته به شدت، بهبودی از بوتولیسم می تواند هفته ها، ماه ها یا حتی سال ها طول بکشد. اکثر افرادی که درمان فوری دریافت می کنند در کمتر از دو هفته به طور کامل روند بهبودی را طی می کنند.
چگونه می توانم از بوتولیسم جلوگیری کنم؟
شما می توانید اقداماتی را برای جلوگیری از رایج ترین انواع بوتولیسم انجام دهید:
بوتولیسم غذایی
- ظرف دو ساعت پس از پخت غذاها را در یخچال قرار دهید. سرد کردن مناسب از تولید هاگ باکتری ها جلوگیری می کند.
- غذا را کاملا بپزید.
- از ظروف مواد غذایی که به نظر آسیب دیده یا برآمده به نظر می رسند خودداری کنید. (اینها می توانند نشانه های گاز تولید شده توسط باکتری باشند.)
- غذاهای کنسرو شده خانگی را در یک زودپز در دمای ۲۵۰ درجه فارنهایت (۱۲۱ درجه سانتیگراد) به مدت ۳۰ دقیقه استریل کنید.
- غذاهای نگهداری شده بدبو را دور بریزید.
بوتولیسم نوزاد
- به نوزادان زیر یک سال عسل ندهید.
- در صورت بروز بوتولیسم، به کودک خود شیر بدهید تا شروع بیماری را کاهش دهید.
بوتولیسم زخم
- از داروهای تزریقی سوء استفاده نکنید.
- برای زخمی با علائم عفونت از جمله قرمزی، حساسیت، تورم یا چرک به دنبال درمان پزشکی باشید.
- زخم های آلوده به خاک را کاملاً تمیز کنید.
بوتولیسم یاتروژنیک
- تزریق بوتاکس را فقط از متخصصان پزشکی مجاز دریافت کنید.
در آخر
بوتولیسم یک بیماری جدی است که به سیستم عصبی بدن شما حمله می کند و باعث ضعف و فلج عضلانی می شود. مسمومیت بوتولیسم نادر است اما اگر درمان نشود، می تواند کشنده باشد. اگر شما یا فرزندتان علائم بوتولیسم را داشتید، با ۱۱۵ تماس بگیرید یا به نزدیکترین اورژانس خود بروید.
نویسنده
