داستان بیماری پولیو یا فلج اطفال و تلاش‌های «جوناس سالک» برای کشف واکسن فلج اطفال

ویروس فلج اطفال یا پولیو عامل بیماری فلج اطفال است. فلج اطفال یک بیماری ویروسی بسیار مسری است که در درجه اول کودکان خردسال را درگیر می‌کند و می‌تواند منجر به فلج شود و در موارد شدید می‌تواند کشنده باشد.

ویروس فلج اطفال عضوی از خانواده Picornaviridae و جنس Enterovirus است. سه سروتیپ از ویروس فلج اطفال وجود دارد که به عنوان انواع ۱، ۲ و ۳ شناخته می‌شوند. هر سروتیپ می‌تواند باعث فلج اطفال شود و ایمنی نسبت به یک سروتیپ محافظتی در برابر سایر سروتیپ‌ها ایجاد نمی‌کند.

ویروس فلج اطفال عمدتاً از طریق مدفوع دهانی منتقل می‌شود، به این معنی که از طریق تماس با مدفوع آلوده یا ترشحات دهانی پخش می‌شود. همچنین می‌تواند از طریق غذای آلوده، آب یا تماس مستقیم با فرد آلوده منتقل شود. این ویروس در روده‌ها تکثیر می‌شود و سپس می‌تواند وارد جریان خون شود و منجر به علائم مختلفی شود.

بیشتر عفونت‌های فلج اطفال بدون علامت هستند یا با علائم خفیف شبه آنفولانزا همراه هستند. با این حال، در درصد کمی از موارد، ویروس می‌تواند به سیستم عصبی حمله کند و باعث ضعف عضلانی، فلج و سایر علائم شدید عصبی شود. ا

پس کلا عوارض آلودگی با ویروس فلج اطفال به ۲ صورت ظاهر می‌شود:

عوارض غیرفلجی: بسیاری از افراد آلوده به ویروس فلج اطفال علائم شدید یا فلج ندارند. در عوض، ممکن است علائم غیرفلجی را تجربه کنند که می‌تواند شامل تب، سردرد، گلودرد و علائم گوارشی مانند تهوع و استفراغ باشد. فلج اطفال اگر به این صورت باشد معمولاً یک بیماری خفیف و خود محدودکننده است و اکثر افراد بدون پیامدهای طولانی مدت به طور کامل بهبود می‌یابند.

عوارض فلجی: فلج اطفال فلج شکل شدیدتر این بیماری است که با ضعف یا فلج عضلانی مشخص می‌شود. این می‌تواند از ضعف خفیف عضلانی تا فلج کامل متغیر باشد. فلج اطفال فلج می‌تواند منجر به ناتوانی دائمی یا در برخی موارد کشنده شود. درجه عوارض به عوامل مختلفی از جمله سروتیپ ویروس فلج اطفال، سن و سلامت فرد و در دسترس بودن مراقبت‌های پزشکی بستگی دارد.

بیشتر عفونت‌های ویروس فلج اطفال بدون علامت هستند یا علائم خفیفی دارند و تنها درصد کمی از موارد به فلج اطفال فلج می‌شوند. تلاش برای کنترل و ریشه کن کردن فلج اطفال در درجه اول بر پیشگیری از اشکال شدیدتر بیماری از طریق کارزارهای واکسیناسیون متمرکز شده است.

جوناس سالک (۱۹۱۴-۱۹۹۵) در ۲۸ اکتبر ۱۹۱۴ در شهر نیویورک، از پدر و مادری مهاجر با تبار روسی-یهودی متولد شد. او علاقه اولیه خود را به دانش نشان داد.  از کالج شهر نیویورک فارغ التحصیل شد و سپس در دانشکده پزشکی در دانشگاه نیویورک تحصیل کرد.

جوناس سالک یک محقق پزشکی و ویروس‌شناسی بود که بیشتر به خاطر ساخت واکسن فلج اطفال مشهور است.  واکسن سالک که برای اولین بار در سال ۱۹۵۲ با موفقیت آزمایش شد، نقش مهمی در کنترل و در نهایت ریشه کن کردن فلج اطفال در بسیاری از نقاط جهان ایفا کرد.

بودجه تحقیقات سالک تا حدی از سوی بنیاد ملی فلج نوزادان، تامین شد. این سازمان که توسط رئیس جمهور فرانکلین دی. روزولت تأسیس شد، به حمایت از تلاش‌های تحقیقاتی برای مبارزه با فلج اطفال کمک کرد.

اولین کارآزمایی بالینی در مقیاس بزرگ واکسن سالک، که شامل بیش از یک میلیون کودک بود، در سال ۱۹۵۴ انجام شد. نتایج بسیار موفقیت‌آمیز بود و ایمنی و اثربخشی واکسن را نشان داد.

موفقیت واکسن فلج اطفال نقطه عطفی در سلامت عمومی بود و جوناس سالک به یک قهرمان ملی و بین‌المللی تبدیل شد. او تصمیم گرفت این واکسن را ثبت اختراع نکند، زیرا معتقد بود که این واکسن باید به طور گسترده به نفع بشریت در دسترس باشد.

پس از موفقیت واکسن فلج اطفال، سالک به کار خود در زمینه تحقیقات پزشکی ادامه داد. او در سال ۱۹۶۰ مؤسسه مطالعات بیولوژیکی سالک را در لا جولا، کالیفرنیا تأسیس کرد و در آنجا بر مطالعه طیف گسترده‌ای از موضوعات علمی، از جمله سرطان و HIV تمرکز کرد.

جوناس سالک در طول زندگی خود جوایز و افتخارات متعددی از جمله مدال آزادی ریاست جمهوری را دریافت کرد. کار او در زمینه پزشکی تأثیر ماندگاری بر سلامت عمومی و پیشگیری از بیماری داشت.

برای ساخت واکسن واکسن فلج اطفال، او ویروس فلج اطفال را در کشت سلول‌های کلیه میمون رشد داد و سپس با فرمالدئید غیرفعال کرد. این ویروس غیرفعال شده می‌تواند به عنوان واکسنی برای تحریک سیستم ایمنی بدون ایجاد بیماری استفاده شود. رویکرد او پیشگامانه بود و در نهایت منجر به ساخت یک واکسن ایمن و موثر شد.

به لطف استفاده گسترده از واکسن سالک و بعداً واکسن خوراکی فلج اطفال که توسط آلبرت سابین ساخته شد، تعداد موارد فلج اطفال به طور چشمگیری کاهش یافت. در دهه ۱۹۷۰، فلج اطفال در بسیاری از کشور‌های توسعه یافته از بین رفته بود. این آغاز دوران پس از فلج اطفال بود.

حمایت و بشردوستی: جوناس سالک در طول زندگی خود از تحقیقات علمی و بهداشت عمومی دفاع کرد. او همچنین در فعالیت‌های بشردوستانه مختلف در زمینه آموزش و بهداشت شرکت کرد.

جوناس سالک دو بار ازدواج کرد و سه فرزند داشت. او در ۲۳ ژوئن ۱۹۹۵ در لاجولا کالیفرنیا در سن ۸۰ سالگی درگذشت.

اما در حالی که فلج اطفال تا حد زیادی در بسیاری از نقاط جهان ریشه کن شده است، تلاش‌ها برای از بین بردن کامل این بیماری در برخی مناطق که بومی یا آندمیک باقی مانده است ادامه دارد. سازمان‌هایی مانند سازمان بهداشت جهانی (WHO)، یونیسف و بنیاد بیل و ملیندا گیتس برای برانداختن بیماری در این نقاط تلاش زیادی می‌کنند.