مرگبارترین شکل سرطان پوست (در دنیا و به صورت کلی) ملانوما نیست!

اگر اندکی با سرطان‌های پوست آشنایی داشته باشیدِ می‌دانید که ملانوما، کشنده‌ترین سرطان پوست است. عامه مردم بقیه سرطان‌های پوست را خوش‌خیم‌تر یا قابل‌درمان‌تر می‌دانند. 

اما اینطور نیست. یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که «در سراسر جهان» تعداد افرادی که به دلیل سرطان پوست غیر ملانومایی (NMSC) می‌میرند بیشتر از ملانوما است.

این تحقیق که توسط محققان بیمارستان دانشگاه نیس در فرانسه انجام شد، از داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (بخشی از سازمان بهداشت جهانی) استفاده کرد.

این تحقیق نشان داد که در حالی که ملانوم باعث مرگ ۵۷۰۰۰ نفر در جهان در سال ۲۰۲۰ شد، سرطان پوست غیرملانومی بیش از این را به خود اختصاص داد و ۶۳۷۰۰ نفر جان خود را از دست دادند. پس باید به سرطان‌های غیرملانومایی هم توجه کرد.

سرطان‌های غیرملانومایی واقعا بسیار کمتر کشنده هستند. اما این طور نیست که اصلا موجب فوت نشوند. به صورت دقیق داستان این است که تعداد افرادی که به سرطان‌های غیرملانومایی مبتلا می‌شوند زیاد است و به همین خاطر مرگ و میر کلی آنها زیاد می‌شود.

ملانوما و سرطان‌های غیرملانومایی برخی ویژگی‌های مشترک دارند:

هر دو ارتباط نزدیکی با قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش (UV) از خورشید یا تخت‌های برنزه‌کننده دارند. اشعه ماوراء بنفش قادر به تولید جهش‌های سرطان‌زا است که باعث ایجاد ملانوم و سرطان‌های غیرملانومایی می‌شود. 

در چند دهه گذشته افزایش زیادی در بروز هر دو نوع سرطان مشاهده شده است، زیرا مقصد تعطیلات و نگرش مردم به برنزه کردن تغییر کرده . بیشتر این سرطان‌ها در افراد سفید پوست رخ می‌دهد، اما افرادی که رنگ پوست تیره‌تر دارند نیز ممکن است به سرطان پوست مبتلا شوند.

متأسفانه، بسیاری از سرطان‌های پوست به خاطر اطلاعات اولیه کم مردم یا دقت کم پزشکان به موقع تشخیص داده نمی‌شود.

از سوی دیگر ملانوما و سرطان‌های غیرملانومایی تفاوت‌های مهمی با هم دارند. در حالی که UV یک عامل خطر برای هر دو است، سرطان‌های غیرملانومایی بیشتر با قرار گرفتن مزمن یک شخص در طول نزدگی تحت پرتو آفتاب ارتباط دارد. در نتیجه، تومور‌ها اغلب روی صورت و سر ایجاد می‌شوند. در مقابل، آفتاب سوختگی‌های شدید گاه به گاه با ملانوما، به ویژه در تنه، ارتباط نزدیک‌تری دارد.

دو نوع اصلی سرطان‌های غیرملانومایی وجود دارد: کارسینوم سلول بازال (BCC) و کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC). هر دو از نوعی سلول پوست به نام کراتینوسیت ناشی می‌شوند.

کراتینوسیت‌ها نوع اصلی سلول‌هایی هستند که اپیدرم یعنی لایه بیرونی پوست ما را تشکیل می‌دهند. جهش در کراتینوسیت‌ها، به عنوان مثال در اثر قرار گرفتن در معرض اشعه فرا بنفش، می‌تواند بر کنترل‌ها و تعادل‌های داخلی را که معمولاً از تقسیم غیرقابل کنترل سلول‌ها و در نتیجه تشکیل تومور جلوگیری می‌کنند، بر هم بزنند.

در مقابل، ملانوم در نتیجه جهش‌های فعال‌کننده سرطان در نوع متفاوتی از سلول‌های پوست به نام ملانوسیت رخ می‌دهد. ملانوسیت‌ها حدود ده برابر کمتر از کراتینوسیت‌ها در اپیدرم هستند، آن‌ها با تولید ملانین نقش مهمی در محافظت از پوست ما در برابر آسیب دارند.

ملانین رنگدانه‌ای است که رنگ طبیعی پوست ما را تعیین می‌کند و پس از قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش به مقدار بیشتری تولید می‌شود و باعث برنزه شدن می‌شود.