سازمان بهداشت جهانی شیرین‌کننده مصنوعی آسپارتام را احتمالا سرطان‌زا اعلام کرد – ما با توجه به این مطلب باید چه احتیاط هایی انجام بدهیم؟

آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC)، که آژانس تخصصی سرطان سازمان جهانی بهداشت است، اعلام کرده که آسپارتام ممکن است یک عامل خطر سرطان‌زا برای انسان باشد.

یکی دیگر از شاخه‌های WHO، کمیته مشترک WHO و سازمان غذا و کشاورزی در مورد افزودنی‌های غذایی، این خطر را ارزیابی کرده و توصیه‌هایی در مورد اینکه چه مقدار آسپارتام برای مصرف بی‌خطر است، ارائه کرده است. آنها توصیه کرده‌اند که مصرف روزانه قابل قبول ۰ تا ۴۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن باشد.

این ارزیابی خطر برای ما چه معنایی دارد؟

 آسپارتام چیست؟

آسپارتام یک شیرین‌کننده مصنوعی است که ۲۰۰ برابر شیرین‌تر از شکر است اما هیچ کالری‌ای ندارد.

در محصولات مختلفی از جمله نوشیدنی‌های گازدار مانند کوکای رژیمی، پپسی مکس و برخی محصولات برندهای خانگی استفاده می‌شود. با جستجوی افزودنی شماره ۹۵۱ در برخی کشورها می‌توان به سرعت پی به استفاده از  آسپارتام در نوشیدنی‌ها و غذاها برد. در سایر جاها اگر محصول غذایی فهرست مواد استفاده شده دقیق داشته باشد، باید به اضافه شدن آسپارتام پی ببریم و مسلم است در مورد بسیاری محصولات رژیمی یا حتی عادی در برخی کشورها، مردم عادی هیچ راهی ندارند!

محصولات غذایی مانند ماست و شیرینی‌ها نیز ممکن است حاوی آسپارتام باشند. اما توجه داشته باشید که آسپارتام دمای گرم پایدار نیستند و بنابراین در محصولات پخته شده استفاده نمی‌شوند.

نام‌های تجاری آسپارتام عبارتند از Equal، Nutrasweet، Canderel و Sugar Twin..

در استرالیا مصرف روزانه قابل قبول ۴۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز است که حدود ۶۰ ساشه است.

در آمریکا میزان مصرف روزانه قابل قبول ۷۵ ساشه تعیین شده است.

 از چه شواهدی برای رسیدن به این نتیجه استفاده شده؟

IARC با استفاده از داده‌های مطالعات مشاهده‌ای، مطالعات تجربی، و مطالعات حیوانی، پی به این مطلب بردند.

آنها دریافتند شواهد محدودی در مطالعات انسانی در ارتباط بین آسپارتام و سرطان (به ویژه سرطان کبد) و همچنین شواهد محدودی از مطالعات حیوانی وجود دارد.

آنها همچنین مطالعات مکانیسم زیستی را در نظر گرفتند که نشان می‌دهد چگونه سرطان ممکن است از مصرف آسپارتام ایجاد شود.

تنها سه مطالعه انسانی وجود داشت که به بررسی سرطان و مصرف آسپارتام پرداختند. این مطالعات مشاهده‌ای بزرگ از مصرف نوشابه به عنوان شاخصی از مصرف آسپارتام استفاده کردند.

هر سه ارتباط مثبتی بین نوشیدنی‌های شیرین شده مصنوعی و سرطان کبد در تمام جمعیت مورد مطالعه یا زیر گروه‌های درون آنها یافتند. اما این مطالعات نمی‌تواند عوامل دیگری را که ممکن است مسئول یافته‌ها بوده‌اند، رد کند.

مطالعه‌ای که در اروپا انجام شد ۴۷۵۰۰۰ نفر را به مدت ۱۱ سال مورد بررسی قرار داد و نشان داد که هر وعده نوشیدنی رژیمی اضافه بر دوز مجاز آسپارتام مصرف شده در هفته با افزایش ۶ درصدی خطر ابتلا به سرطان کبد مرتبط است. با این حال، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که به دلیل نادر بودن سرطان کبد، هنوز تعداد کمی از افراد در این مطالعه حضور داشتند.

در یک مطالعه ذرآمریکا، افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد در افراد مبتلا به دیابت که بیش از دو یا چند قوطی نوشابه رژیمی در هفته مصرف می‌کردند، مشاهده شد.

مطالعه سوم، باز هم در آمریکا، افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد را در مردانی که هرگز سیگار نمی‌کشیدند و دو یا چند نوشیدنی مصنوعی شیرین شده در روز مصرف می‌کردند، نشان داد.

از این رو، آنها تصمیم گرفتند که آسپارتام را در گروه 2b “سرطان‌زا احتمالی” اعلام کنند. اما آنها همچنین گفته‌اند که تحقیقات بیشتر و بهتری برای درک بیشتر رابطه بین آسپارتام و سرطان مورد نیاز است.

IARC دارای چهار دسته (گروه) برای عوامل بالقوه سرطان مشخص کرده.

هر گروه‌بندی عوامل سرطان‌زا به چه معناست؟

گروه ۱ سرطان‌زا برای انسان: به این معنی که شواهد قانع‌کننده‌ای از مطالعات انسانی وجود دارد و ما دقیقا می‌دانیم که چگونه باعث سرطان می‌شود. ۱۲۶ عامل در این گروه وجود دارد که شامل استعمال دخانیات، الکل، گوشت فرآوری شده، تشعشعات و پرتوهای یونیزان می‌شود.

گروه 2a احتمالاً برای انسان سرطان‌زا است: ارتباط مثبتی بین عامل و سرطان در انسان وجود دارد، اما هنوز ممکن است توضیحات دیگری برای ارتباط وجود داشته باشد که در مطالعات به طور کامل مورد بررسی قرار نگرفته باشد. ۹۵ عامل شامل گوشت قرمز، حشره کش DDT و شیفت شب در این گروه وجود دارد.

گروه 2b احتمالاً سرطان‌زا در انسان: به معنای شواهد محدودی از ایجاد سرطان در انسان است، اما شواهد کافی از مطالعات حیوانی یا مکانیسم چگونگی سرطان‌زا بودن عامل به خوبی شناخته شده است.

به این معنی که شواهد فعلی نشان می‌دهند که یک عامل ممکن است سرطان‌زا باشد، اما شواهد علمی بیشتریمورد نیاز است. در حال حاضر ۳۲۳ عامل در این گروه وجود دارد، از جمله آلوئه ورا (عصاره برگ کامل)، جینکو بیلوبا و سرب.

گروه ۳ به عنوان سرطان‌زا قابل طبقه‌بندی نیست: شواهد کافی از انسان یا حیوان وجود ندارد و شواهد محدودی در مورد اینکه چگونه ممکن است سرطان‌زا باشد وجود دارد. ۵۰۰ نماینده در این گروه وجود دارد.

پس آیا باید عادت نوشیدنی‌های رژیمی خود را ترک کنم؟

برای یک فرد ۷۰ کیلوگرمی،  باید روزانه ۱۴ قوطی (بیش از ۵ لیتر) نوشابه شیرین شده با آسپارتام مصرف شود تا به میزان خطر برسید.

اما باید به خاطر داشته باشیم که ممکن است آسپارتام نیز در سایر غذاهای مصرفی اضافه شود. بنابراین رسیدن به آستانه خطر آن طور که با خواندن سطر بالا تصور می‌کنید، غیرممکن نیست.

ما همچنین باید تمام شواهد مربوط به آسپارتام را با هم در نظر بگیریم. غذاهایی که معمولاً در آنها آسپارتام می‌بینیم، فرآوری شده یا فوق فرآوری شده هستند، که اخیراً نشان داده شده است که برای سلامتی مضر هستند.

شیرین‌کننده‌های مصنوعی (از جمله آسپارتام) می‌توانند باعث می‌شوند افراد هوس قند بیشتری داشته باشند، و آنها را به خوردن غذای بیشتری وادار کند و به طور بالقوه باعث افزایش وزن آنها شود.

در مجموع، این نشان می‌دهد که ما باید مراقب میزان مصرف شیرین‌کننده‌های مصنوعی باشیم، زیرا هیچ‌گونه فوایدی برای سلامتی ندارند و عوارض جانبی احتمالی دارند.

اما به طور کلی، بر اساس این شواهد، نوشیدن گاه به گاه یا حتی روزانه یک نوشابه رژیمی بی خطر است و احتمالاً خطر سرطان ندارد.