درمان پیشگامانه با سلول‌های بنیادی برای ترمیم آسیب‌های چشم

به گفته تیمی از محققان آمریکایی، دو نفر از بیماران پس از یک سال پیگیری بهبود چشمگیری در بینایی خود گزارش کرده‌اند. دو بیمار دیگر توانسته‌اند تحت پیوند قرنیه قرار گیرند که پیش از این به دلیل شدت جراحات، نمی‌توانست برایشان انجام شود. 

اولاً جورکوناس، نویسنده ارشد این تحقیق، که یک چشم‌پزشک از چشم و گوش ماساچوست می‌گوید: «نتایج اولیه ما نشان می‌دهد این ممکن است برای بیمارانی که دچار دست دادن بینایی غیرقابل درمان و درد همراه با آسیب‌های عمده قرنیه شده‌اند، ‌امیدوارکننده باشد»

در این روش جدید پیوند بافتی، نمونه‌برداری کوچک از سلول‌های بنیادی که از چشم سالم بیمار گرفته می‌شود. به صورت دقیق، پیوند سلول‌های اپیتلیال لیمبال اتولوگ کشت شده (CALEC) نامیده می‌شود، این روش، مانند برخی از روش‌های دیگر خطر رد شدن را ندارد زیرا سلول‌ها از بدن خود بیمار گرفته می‌شوند.

سلول‌های پیوند CALEC از لیمبوس چشم سالم، یعنی مرز خارجی قرنیه، برداشت می‌شوند. این سلول‌های بنیادی لیمبال در حفظ قرنیه، لایه محافظ و شفاف بیرونی چشم که نور ابتدا از آن عبور می‌کند، نقش دارند. صاف بودن قرنیه برای دید واضح ضروری است.

بیمارانی که دچار سوختگی شیمیایی در  چشم خود می‌شوند، اغلب دچار آسیب دائمی به ناحیه لیمبال می‌شوند و بازسازی طبیعی سلول‌های جدید غیرممکن می‌شود.

درمان آسیب چشم معمولاً شامل پیوند قرنیه سالم از چشم اهداکننده است. از آنجایی که سلول‌های بنیادی لیمبال و سطح چشم سالم برای حمایت از بافت جدید قرنیه مورد نیاز است، پیوند برای افرادی که آسیب قابل توجهی دارند، نمی‌تواند انجام شو.

روش‌های جایگزین شامل پیوند بافت لیمبال اهدایی است که می‌تواند باعث عفونت شو. به علاوه اگر پیوند بخش بزرگ‌تری از سلول‌های چشم سالم بیمار را بردارد، چشم سالم می‌تواند آسیب ببیند.

در روش تازه، از حداقل مقدار بافت سلول بنیادی چشم سالم استفاده می‌کند که به لایه بزرگ‌تری از سلول‌ها تبدیل می‌شود که می‌تواند بازسازی بافت سالم را پس از پیوند روی سطح چشم آسیب دیده تسهیل کند.

هنگامی که ترمیم اولیه صورت گرفت، این بیماران می‌توانند پیوند قرنیه روتین را دریافت کنند، حتی برخی از بیماران که در فاز ۱ کارآزمایی داشتند، نیازی به پیوند قرنیه نداشتند.

از چهار بیمار تحت درمان، مردانی بین ۳۱ تا ۵۲ سال بودند. پس از پیوند CALEC، یکی بهبودی بینایی را تجربه نکرد، اما سطح چشم او بهبود یافت و راه را برای پیوند قرنیه برای او باز کرد.

در فرد دیگر، بیوپسی اولیه نتوانست میزان کافی سلول‌های بنیادی را در دسترس قرار بدهد، اما سه سال بعد در تلاش دوم در CALEC پیوند موفقیت‌آمیز از آب درآمد. بینایی او از حد تشخیص حرکت دست تا توانایی شمردن انگشتان بیشتر شد و او نیز توانست پیوند قرنیه را دریافت کند. 

به طور باورنکردنی، دو بیمار دیگر بهبود قابل توجهی در بینایی ۲۰/۳۰ داشتند که به اندازه‌ای بود که اصلاً نیازی به پیوند قرنیه نداشتند. بینایی با این روش در عرض ۴ هفته بازگشت.

محققان در حال حاضر در حال تکمیل مرحله بعدی کارآزمایی بالینی بر روی بیماران CALEC هستند که آن‌ها را به مدت ۱۸ ماه پیگری می‌کند تا اثربخشی کلی این روش را بهتر تعیین کنند.

این تحقیق در Science Advances منتشر شده.